การลอกเลียนวรรณกรรม หรือ โจรกรรมทางวรรณกรรม (อังกฤษ: plagiarism) คือ การยักยอกหรือขโมย "โวหาร ความคิด แนวคิด หรือถ้อยคำ" ของผู้อื่น แล้วนำเสนอหรือเผยแพร่เหมือนเป็นผลงานแท้ ๆ ของตน[1][2]การลอกเลียนวรรณกรรมถือเป็นความไม่สุจริตทางวิชาการ เป็นการละเมิดจริยธรรมทางวารสารศาสตร์ และจะถูกมาตรการบังคับ เช่น ด้วยการลงโทษ การพักงาน การไล่ออกจากสถานศึกษา[3] หรือจากที่ทำงาน[4] การปรับเงิน[5][6] หรือแม้แต่การกักขัง[7][8] ในยุคปัจจุบัน เกิด "การลอกเลียนวรรณกรรมอย่างสุดขีด" (extreme plagiarism) ในวงวิชาการ[9] แต่แนวคิดสมัยใหม่ที่ถือว่าการลอกเลียนวรรณกรรมเป็นเรื่องผิดศีลธรรม และการยึดถือความดั้งเดิมแท้จริงของวรรณกรรมเป็นอุดมคตินั้น อุบัติขึ้นในยุโรปตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 18 และเมื่อว่าโดยเจาะจงแล้ว อุบัติขึ้นพร้อมกับขบวนการจินตนิยม (Romantic movement)การลอกเลียนวรรณกรรมมิได้เป็นความผิดทางอาญาโดยสภาพ แต่อาจเกิดเป็นคดีความในโรงศาลได้ เช่น เมื่อมีการปลอมแปลงเอกสาร[10][11] หรือเกิดการเสื่อมเสียสิทธิอันเนื่องมาจากการละเมิดลิขสิทธิ์[12][13] หรือมีการละเมิดสิทธิทางศีลธรรม[14] หรือก่อให้เกิดการละเมิดทางแพ่ง ส่วนในวงวิชาการและอุตสาหกรรมนั้น การลอกเลียนวรรณกรรมเป็นความผิดร้ายแรงต่อจริยธรรม [15][16] อย่างไรก็ดี แม้แนวคิดเรื่องการลอกเลียนวรรณกรรมและการละเมิดลิขสิทธิ์อาจเหลื่อมซ้อนกันบ้าง แต่ก็ไม่ใช่เรื่องเดียวกัน[17] และการลอกเลียนวรรณกรรมในบางแง่ก็ไม่เป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ตามที่กฎหมายกำหนดและไม่อาจให้ศาลชำระตัดสินแนวคิดเรื่องการลอกเลียนวรรณกรรมยังแตกต่างกันไปในแต่ละท้องที่ เช่น อินเดียและโปแลนด์มองว่า การลอกเลียนวรรณกรรมเป็นความผิดอาญา และมีผู้ถูกจำคุกเพราะลอกเลียนวรรณกรรมมาแล้ว[18] แต่บางท้องที่เห็นว่า การลอกเลียนวรรณกรรมกับความไม่สุจริตทางวิชาการเป็นคนละเรื่องกันโดยสิ้นเชิง และถือว่า ถูกลอกเลียนวรรณกรรมก็เหมือนได้รับการเยินยอ เพราะเหมือนเป็นแรงบันดาลใจให้แก่งานที่ลอกเลียน[19] ด้วยเหตุนี้ จึงมีกรณีที่นักเรียนนักศึกษาซึ่งย้ายเข้าอาศัยในสหรัฐจากท้องที่ที่ไม่จริงจังกับการลอกเลียนวรรณกรรมประสบความยากลำบากในการเปลี่ยนผ่านทางแนวคิด[20]