การเสริมสร้างกองทัพในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นแนวโน้มที่สังเกตได้ชัด แม้ไม่จำเป็นที่ว่าจะต้องมีเจตจำนงทางการเมืองในการพัฒนาประสิทธิภาพกองทัพเสมอไป ปรากฏการณ์ดังกล่าวมีผู้อธิบายว่ามาจากหลายปัจจัย รวมทั้งเพื่อปกป้องผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจของประเทศ การพึ่งพาตัวเองที่เพิ่มขึ้นหลังสหรัฐลดอิทธิพลในภูมิภาค ความตึงเครียดทั้งในประเทศและรหว่างประเทศ ตลอดจนความจำเป็นต้องเปลี่ยนยุทโธปกรณ์ที่ตกทอดมาตั้งแต่สมัยอาณานิคมให้ทันสมัย แต่ยังมีปัจจัยที่ไม่เกี่ยวข้องทางทหารรวมอยู่ด้วย เช่น เพื่อเสริมสร้างเกียรติภูมิของชาติ และการทุจริตทางการเมือง เป็นต้นประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เกือบทุกประเทศปรับปรุงกองทัพให้ทันสมัยตั้งแต่ปี 2518 ซึ่งเป็นปีสิ้นสุดของสงครามเวียดนาม และดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าจะช้าลงบ้างหลังวิกฤตการณ์การเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540 ในช่วงนี้ จำนวนกำลังพล รถถัง ยานลำเลียงพลหุ้มเกราะ (APC) ฮาวอิตเซอร์พิสัยกลาง เรือติดขีปนาวุธ เฮลิคอปเตอร์รบ และเครื่องบินรบเพิ่มจำนวนขึ้นและได้รับการปรับปรุงให้ทันสมัยขึ้น อย่างไรก็ดี ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า สถานการณ์ยังไม่เข้ากับบทนิยามของการแข่งขันในทางอาวุธเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีงบประมาณด้านกลาโหมเพิ่มขึ้นในรูปตัวเงิน และเป็นภูมิภาคที่มีรายจ่ายดังกล่าวเพิ่มขึ้นเร็วที่สุดในโลก อย่างไรก็ดี รายจ่ายดังกล่าวเมื่อคิดเป็นสัดส่วนต่อจีดีพีประเทศนั้น ๆ แล้วส่วนใหญ่ยังคงที่ นักวิเคราะห์บางคนอ้างกรณีพิพาททะเลจีนใต้เป็นแรงจูงใจของการสะสมกำลังทหารในคริสต์ศตวรรษที่ 21 แต่บางคนแย้งว่า รายจ่ายทางทหารของประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ต่อหัวยังคงที่ และยุทโธปกรณ์ของหลายประเทศเปลี่ยนแปลงค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับการทดแทนยุทโธปกรณ์เก่าที่ปลดระวาง