บทความนี้ใช้ระบบคริสต์ศักราช เพราะอ้างอิงคริสต์ศักราชและคริสต์ศตวรรษ หรืออย่างใดอย่างหนึ่งการโยกย้ายประชากร หรือ การแลกเปลี่ยนประชากร (อังกฤษ: Population transfer หรือ Population exchange) เป็นกระบวนการในการขนย้ายประชากรจำนวนมากจากภูมิภาคหนึ่งไปยังอีกภูมิภาคหนึ่งตามนโยบายที่กำหนดโดยรัฐหรือองค์การนานาชาติ ที่ส่วนใหญ่แล้วมาจากความแตกต่างของชาติพันธุ์หรือศาสนา การขับ หรือ การเนรเทศก็เป็นกระบวนการที่คล้ายคลึงกันแต่เป็นการกระทำต่อบุคคลหรือกลุ่มบุคคลเท่านั้น โดยทั่วไปแล้วประชากรที่ถูกโยกย้ายโดยวิธีนี้เป็นประชากรที่ถูกบังคับให้ทำการโยกย้ายมิใช่ด้วยความสมัครใจ ไปยังดินแดนที่อยู่ห่างไกลออกไปมาก ที่บางครั้งก็เป็นดินแดนที่ไม่เหมาะสมกับสภาพการดำรงชีวิต และเป็นอันตรายเป็นอันมากต่อผู้ถูกโยกย้าย นอกจากนั้นแล้วการโยกย้ายดังกล่าวก็ยังทำให้ผู้ถูกโยกย้ายต้องสูญเสียอสังหาริมทรัพย์ที่ไม่อาจจะนำติดตัวไปได้ส่วน การแลกเปลี่ยนประชากร เป็นโยกย้ายแลกเปลี่ยนประชากรระหว่างสองชาติในขณะเดียวกัน เช่นการแลกเปลี่ยนที่เกิดขึ้นหลายครั้งในคริสต์ศตวรรษที่ 20 เช่นการแลกเปลี่ยนประชากรระหว่างกรีซและตุรกีหลังสมัยออตโตมัน และระหว่างอินเดีย และปากีสถาน/บังคลาเทศในการแบ่งแยกอินเดีย