ความจุกะโหลกศีรษะเป็นค่าวัดปริมาตรกระดูกหุ้มสมองภายในสำหรับสัตว์มีกระดูกสันหลังที่มีทั้งกระดูกหุ้มสมองและสมองหน่วยวัดที่สามัญสุดคือลูกบาศก์เซนติเมตร (ซม3)ปริมาตรของกระดูกหุ้มสมองใช้เป็นตัวระบุขนาดสมองคร่าว ๆ ซึ่งก็เป็นตัวบ่งชี้เชาวน์ปัญญาของสิ่งมีชีวิตนั้นอย่างคร่าว ๆการวัดบ่อยครั้งทำโดยเติมช่องกระดูกหุ้มสมองด้วยวัสดุเล็ก ๆ (เช่น เมล็ดมัสตาร์ดหรือหัวกระสุนปืนเล็ก ๆ) แล้ววัดปริมาตรของวัสดุที่ใช้นั้น ๆแต่การวัดเช่นนี้ต้องตรวจสอบเพิ่ม เช่น ด้วยเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์ สำหรับสปีชีส์และเพศหนึ่ง ๆ เพื่อดูว่า มันวัดปริมาตรกระดูกหุ้มสมองสำหรับสปีชีส์นั้น ๆ ได้ดีแค่ไหน[49][50]

วิธีการวัดที่แม่นยำกว่าก็คือทำรูปหล่อส่วนข้างในของกะโหลกศีรษะแล้ววัดปริมาณน้ำที่มันแทนที่ในอดีตมีงานศึกษาเป็นโหล ๆ ที่ประมาณความจุกะโหลกศีรษะ งานศึกษาโดยมากทำกับกะโหลกสัตว์ตายโดยใช้การวัดตรง ๆ การจุกะโหลกศีรษะ หรือบางครั้งใช้การถ่ายรังสี[ต้องการอ้างอิง]

ความรู้เรื่องปริมาตรกะโหลกศีรษะอาจสำคัญในการศึกษากลุ่มประชากรต่าง ๆ ที่อยู่ในภูมิภาค มีเชื้อชาติ หรือมีกลุ่มชาติพันธุ์ที่ต่าง ๆ กันปัจจัยอื่น ๆ อาจมีผลต่อขนาดกะโหลกศีรษะเช่นการได้อาหาร[51]ข้อมูลยังอาจใช้สัมพันธ์ความจุกะโหลกกับค่าวัดกะโหลกอื่น ๆ หรือเปรียบเทียบกับสัตว์อื่น ๆ ใช้ศึกษาความผิดปกติของขนาดกะโหลก ของรูปร่าง และของการเติบโตและพัฒนาการทางปริมาตร[ต้องการอ้างอิง]

ความจุกะโหลกศีรษะเป็นวิธีการวัดขนาดสมองโดยอ้อมมีงานศึกษาบางงานที่วัดกะโหลกศีรษะของสัตว์เป็น ๆ ด้วยการวัดตรง ๆ[ต้องการอ้างอิง]แต่ความจุกะโหลกที่มากกว่าไม่ใช่หมายความว่าสัตว์จะฉลาดกว่า เพราะร่างกายที่ใหญ่จำเป็นต้องมีสมองที่ใหญ่เพื่อการควบคุม ในบางกรณี นี่ยังเป็นการปรับตัวให้เข้ากับอากาศหนาวยกตัวอย่างเช่น ในบรรดามนุษย์ปัจจุบัน ประชากรในเขตเหนือมีเปลือกสมองส่วนการเห็น 20% ใหญ่กว่าประชากรในเขตใต้ ซึ่งอาจอธิบายความแตกต่างระหว่างขนาดสมอง (และความจุกะโหลกศีรษะโดยคร่าว ๆ) ได้[52][53] หน้าที่ทางประสาทยังระบุด้วยการจัดระเบียบของสมองได้ดีกว่าปริมาตรสมองความแตกต่างระหว่างบุคคลยังสำคัญด้วย เช่น ความจุกะโหลกของมนุษย์นีแอนเดอร์ทาลหญิงอยู่ระหว่าง 1,300-1,600 ซม3[54]

เพื่อใช้ความจุกะโหลกเป็นตัวบ่งชี้แบบปรวิสัยของขนาดสมอง นักวิชาการ (Harry Jerison) ได้พัฒนา encephalization quotient (EQ)[upper-alpha 2] ขึ้นในปี 1973เป็นค่าเปรียบเทียบขนาดสมองตัวอย่างกับขนาดสมองที่คาดว่าสัตว์หนักระดับนั้น ๆ ควรจะมี[55]วิธีนี้ทำให้สามารถตัดสินอะไรบางอย่างได้ที่สัมพันธ์กับความจุกะโหลกศีรษะของสัตว์นั้น ๆนักวิชาการอีกกลุ่มหนึ่งได้รวบรวมรูปหล่อกะโหลกศีรษะและวัดความจุกะโหลกไว้เป็นจำนวนมาก[56]

• ลิงอุรังอุตัง: 275-500 ซม3
• ลิงชิมแปนซี: 275-500 ซม3
• ลิงกอริลลา: 340-752 ซม3