เมนูนำทาง
จังหวัดชุมพร ประวัติเมืองชุมพรคำว่า ชุมพร มีผู้สันนิษฐานว่าน่าจะมาจากคำว่า “ชุมนุมพล” เนื่องจากเป็นเมืองหน้าด่าน การเดินทัพไม่ว่าจะมาจากฝ่ายเหนือหรือว่าฝ่ายใต้ ล้วนเข้ามาตั้งค่ายชุมนุมพลกันที่นี่ จึงเรียกจุดนี้ว่า “ชุมนุมพล” ต่อมาเพี้ยนเป็น ชุมพร อีกประการหนึ่ง ในการเดินทางไปทำศึกสงครามของแม่ทัพนายกองตั้งแต่สมัยโบราณมา เมื่อจะเคลื่อนพลจะต้องทำพิธีส่งทัพโดยการบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ขอให้ได้รับชัยชนะในการสู้รบ เป็นการบำรุงขวัญทหารในสถานที่ชุมนุม เพื่อรับพรเช่นนี้ ตรงกับความหมายชุมนุมพรหรือประชุมพร ซึ่งทั้งสองคำนี้อาจเป็นต้นเหตุของคำว่า “ชุมนุมพร” เช่นเดียวกัน
แต่อีกทางหนึ่งสันนิษฐานว่า น่าจะได้มาจากชื่อพันธุ์ไม้ธรรมชาติในท้องถิ่น ได้แก่ ต้นมะเดื่อชุมพร เพราะที่ตั้งของเมืองชุมพรนั้นอยู่บนฝั่งแม่น้ำท่าตะเภา มีต้นมะเดื่อชุมพรขึ้นอยู่มากมาย ต้นมะเดื่อชุมพรจึงเป็นสัญลักษณ์ส่วนหนึ่งของ ตราประจำจังหวัดชุมพร
เมืองชุมพรเป็นเมืองมีเจ้าเมืองปกครองมายาวนาน ในสมัยสุโขทัยนั้น เป็นเมืองขึ้นต่ออาณาจักรนครศรีธรรมราช ในฐานะเมืองอาณานิคม และเป็นเมืองหน้าด่าน ฝ่ายเหนือ หรือเมืองปีมะแม ถือตราแพะ เป็น 1 ในเมือง 12 เมือง หรือเรียกว่า เมืองสิบสองนักษัตร ของอาณาจักรนครศรีธรรมราช
เมืองชุมพรในสมัยกรุงศรีอยุธยานั้น เมื่อกรุงศรีอยุธยาเรืองอำนาจ ในแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ได้แผ่ขยายอาณานิคมลงทางใต้ ชาวจาม มาอยู่ที่เมืองชุมพร เนื่องด้วย ชาวจาม มีความสามารถ การค้า การเดินเรือ และการรบ จะเห็นได้จากทหาร อาสาจาม เป็นทหารชั้นดี ที่รับใช้ราชสำนักตั้งแต่กรุงศรีอยุธยา มีความสามารถการรบ และการเดินเรือ อย่างเชี่ยวชาญ ตั้งแต่นั้นจนทำให้เมืองชุมพร ต้องขึ้นต่ออาณาจักรกรุงศรีอยุธยา ในฐานะเมืองอาณานิคม และเป็นเมืองหน้าด่าน ฝ่ายใต้ และเป็นเมืองท่าการค้าสำคัญ ของอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา เมืองชุมพรจึงมีบทบาทเป็นเมืองหน้าด่าน มาแต่โบราณในอาณาจักรนครศรีธรรมราช และอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา ทำให้ไม่มีการก่อสร้างวัตถุถาวรได้ ดังนั้นชาวชุมพรจึงเป็นลูกหลานนักรบที่แท้จริง และควรให้สมญานามบรรพบุรุษว่า “วีรบุรุษนักรบแห่งคอคอดกระ ดินแดนสองฝั่งทะเล"[ต้องการอ้างอิง] จากการทำศึกสงครามอย่างต่อเนื่องในแต่ละยุคแต่ละสมัย
เมืองชุมพรในสมัยกรุงธนบุรีไม่ค่อยมีบทบาทมากนักเพราะอยู่ในภาวะสงครามของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทั้งรัชกาล และสืบเนื่องจาก พระชุมพร (พวย) นำกำลังกองทัพบก กองทัพเรือ เมืองชุมพร กำลังพลประมาณ 800 คน ได้สูญเสียจากการรบในช่วงกรุงแตกที่ ค่ายบางกุ้ง จากการส่งกำลังเข้ารักษาพระนครศรีอยุธยา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2305-2308 และเข้าร่วมรบเพื่อตีเมืองนครศรีธรรมราช จึงทำให้เกิดการล้าของชาวเมืองชุมพร
ตั้งแต่แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมืองชุมพรเป็นเมืองท่าค้าขายสำคัญ จนถึงในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ชาวจามยังมีบทบาทในดินแดนแทบนี้ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งเป็น มณฑลชุมพร ต่อมามีการยุบการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลเป็นจังหวัด ชุมพรจึงมีฐานะเป็นจังหวัด และเมื่อ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ สามารถเดินเรือได้เอง ชาวจามก็หมดบทบาทลงในเวลาต่อมา
เจ้าเมืองชุมพร ปกครองอาณาเขตเมืองชุมพร ซึ่งเป็นเมืองตรี มีเมืองจัตวาเป็นเมืองขึ้น 8 เมือง ดังนี้
เจ้าเมืองชุมพร เป็นเชื้อสายจาม สืบเชื้อสายหลายพันปี ในสมัยกรุงศรีอยุธยา จนถึง สมัยกรุงธนบุรี มีบรรดาศักดิ์ นามว่า "ออกญาเคาะงะ" เป็นภาษาจาม หรือ พระชุมพร ในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เปลี่ยนบรรดาศักดิ์ นามว่า พระยาชุมพร และ พระยาเพชรกำแหงสงคราม ตามด้วยชื่อ และต่อได้ยกเลิกให้ใช้บรรดาศักดิ์เดิม
เจ้าเมืองชุมพร มักเรียก พระยาชุมพร โดยไม่เรียกบรรดาศักดิ์ใหม่ เช่น พระยาเพชรกำแหงสงคราม หรือ เลื่อนบรรดาศักดิ์สูงกว่าแต่ยังเรียก พระยาชุมพร เหมือนเดิม ต่อจากนั้นไม่ได้ใช้บรรดาศักดิ์ พระยาเพชรกำแหงสงคราม แต่ใช้ยศหรือบรรดาศักดิ์ ที่ได้รับพระราชทานมาแต่เดิม มาดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2445 เป็นต้นมา
รายพระนามและรายนามผู้ว่าราชการจังหวัดชุมพร | ||
---|---|---|
พระนาม/ชื่อ | เข้ารับตำแหน่ง | สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง |
1. พระยารัตนเศรษฐี (คอซิมก๊อง ณ ระนอง) | พ.ศ. 2439 (ร.ศ.115) | พ.ศ. 2439 (ร.ศ.115) |
2. หลวงสวัสดิ์บุรีรมย์ | พ.ศ. 2440 | พ.ศ. 2441 |
3. พระเพชรกำแหงสงคราม (มะลิ ยุกตนันท์) | พ.ศ. 2442 | พ.ศ. 2448 |
4. พระยาสุราฤทธิ์ภักดี | 1 เมษายน 2449 | 30 มิถุนายน 2451 |
5. พระยาสำเริงนฤปการ | 1 มกราคม 2451 | 30 มิถุนายน 2452 |
6. พระยาวิเศษชัยชาญ | 1 มกราคม 2452 | 30 มิถุนายน 2455 |
7. พระยาราชพินิจจัย (ชุม โอสถานนท์) | 1 เมษายน 2456 | 30 ตุลาคม 2458 |
8. พระเทพราชธานี | 1 เมษายน 2458 | 30 มีนาคม 2459 |
9. พระชุมพรบุรีศรีสมุทร์เขต (บัว) | 1 เมษายน 2460 | 30 กันยายน 2464 |
10. พระยาพิพิธลำพลวิมลภักดี | 31 ตุลาคม 2464 | 31 มกราคม 2471 |
11. พระยาสัจจาภิรมย์อุดมราชภักดี | 1 พฤษภาคม 2471 | 31 มกราคม 2473 |
12. พระระนองธานี | 1 มิถุนายน 2473 | 31 พฤศจิกายน 2476 |
13. พ.ต.อ.พระราชญาติรักษา (ประกอบ บุนนาค) | 30 มีนาคม 2475 | พฤศจิกายน 2476 |
14. พระยาอมรฤทธิ์ธำรง | 1 มีนาคม 2476 | 9 กันยายน 2478 |
15. น.ท.หลวงสุนาวินวิวัฒน์ ร.น. | 1 ธันวาคม 2478 | 1 เมษายน 2481 |
16. หลวงจรูญประสาสน์ (จรูญ คชภูมิ) | 1 พฤษภาคม 2481 | 31 ธันวาคม 2485 |
17. ขุนบริรักษ์บทวสัญช์ (ชุ่ม) | 1 มกราคม 2486 | 31 ตุลาคม 2486 |
18. นายวิเศษ สรรค์ประศาสน์ | 1 พฤศจิกายน 2486 | 30 มีนาคม 2487 |
19. นายเกษม อุทยานิน | 3 กรกฎาคม 2487 | 31 กรกฎาคม 2487 |
20. นายเนื่อง ปาณิกบุตร | 1 มกราคม 2488 | 30 มิถุนายน 2488 |
21. นายชอบ ชัยประภา | 1 กรกฎาคม 2488 | 20 มิถุนายน 2489 |
22. พระนิกรบดี | 12 กันยายน 2489 | 15 มกราคม 2490 |
23. นายปลั่ง ทัศนประดิษฐ์ | 18 มกราคม 2490 | 2 ธันวาคม 2492 |
24. ขุนรัตนวรพงศ์ | 7 ธันวาคม 2492 | 17 กรกฎาคม 2493 |
25. นายแสวง ทับทอง | 21 กรกฎาคม 2495 | 17 กรกฎาคม 2500 |
26. นายส่ง มีมุทา | 12 กรกฎาคม 2500 | 30 กันยายน 2511 |
27. นายประพัฒน์ บุญช่วย | 1 ตุลาคม 2511 | 30 กันยายน 2514 |
28. นายชวน พรพงศ์ | 1 ตุลาคม 2514 | 30 กันยายน 2515 |
29. นายลิขิต รัตนสังข์ | 1 ตุลาคม 2515 | 30 กันยายน 2516 |
30. นายประชุม บุญประคอง | 1 ตุลาคม 2516 | 12 กุมภาพันธ์ 2518 |
31. น.อ.จำลอง ประเสริฐยิ่ง ร.น. | 13 กุมภาพันธ์ 2518 | 30 กันยายน 2519 |
32. นายอรุณ รุจิกัณหะ | 1 ตุลาคม 2519 | 31 มกราคม 2522 |
33. นายบุญนาค สายสว่าง | 1 กุมภาพันธ์ 2522 | 30 กันยายน 2523 |
34. นายเติมศักดิ์ สมันตรัฐ | 1 ตุลาคม 2523 | 24 เมษายน 2524 |
35. นายพจน์ อินทวิเชียร | 1 มิถุนายน 2524 | 30 กันยายน 2529 |
36. ร.ต.เบญจกุล มะกะระธัช | 1 ตุลาคม 2529 | 30 กันยายน 2531 |
37. นายปัญญา ฤกษ์อุไร | 1 ตุลาคม 2531 | 30 กันยายน 2532 |
38. นายสุชาญ พงษ์เหนือ | 1 ตุลาคม 2532 | 30 กันยายน 2533 |
39. นายกนก ยะสารวรรณ | 1 ตุลาคม 2533 | 30 กันยายน 2534 |
40. นายปริญญา นาคฉัตรีย์ | 1 ตุลาคม 2534 | 30 กันยายน 2535 |
41. นายประยูร พรหมพันธ์ | 1 ตุลาคม 2535 | 30 กันยายน 2537 |
42. นายประพัฒนพงษ์ บำเพ็ญสิทธ์ | 1 ตุลาคม 2537 | 31 กันยายน 2539 |
43. นายคงศักดิ์ ลิ่วมโนมนต์ | 1 ตุลาคม 2539 | 19 ตุลาคม 2540 |
44. นายสุรพล กาญจนจิตรา | 20 ตุลาคม 2540 | 30 กันยายน 2542 |
45. นายศักดิ์ เตชาชาญ | 1 ตุลาคม 2542 | 30 กันยายน 2543 |
46. ม.ล.ประทีป จรูญโรจน์ | 2 ตุลาคม 2543 | 30 กันยายน 2545 |
47. นายเมฆินทร์ เมธาวิกูล | 1 ตุลาคม 2545 | 30 กันยายน 2547 |
48. นายอานนท์ มนัสวานิช | 1 ตุลาคม 2547 | 30 กันยายน 2548 |
49. นายพินัย อนันตพงศ์ | 1 ตุลาคม 2548 | 13 พฤษภาคม 2550 |
50. นายสุวัฒน์ ตันประวัติ | 14 พฤษภาคม 2550 | 30 กันยายน 2550 |
51. นายมานิต วัฒนเสน | 1 ตุลาคม 2550 | 19 ตุลาคม 2551 |
52. นายการัณย์ ศุภกิจวิเลขการ | 20 ตุลาคม 2551 | 9 มิถุนายน 2553 |
53. นายพินิจ เจริญพานิช | 9 มิถุนายน 2553 | 28 ตุลาคม 2555 |
54. นายพีระศักดิ์ หินเมืองเก่า | 1 ตุลาคม 2555 | 30 กันยายน 2557 |
55. นายวงศศิริ พรหมชนะ | 3 พฤศจิกายน 2557 | 30 กันยายน 2558 |
56. นายสมดี คชายั่งยืน | 1 ตุลาคม 2558 | 30 กันยายน 2559 |
57. นายณรงค์ พลละเอียด | 1 ตุลาคม 2559 | 1 พฤษภาคม 2561 |
58. นายวิบูลย์ รัตนาภรณ์วงศ์ | 29 มิถุนายน 2561 | ปัจจุบัน |
เมนูนำทาง
จังหวัดชุมพร ประวัติเมืองชุมพรใกล้เคียง
จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดบุรีรัมย์ จังหวัดชลบุรี จังหวัดของประเทศไทย จังหวัดเลย จังหวัดนครศรีธรรมราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดขอนแก่นแหล่งที่มา
WikiPedia: จังหวัดชุมพร http://www.chumphon.go.th/ http://stat.bora.dopa.go.th/stat/pk/pk_57.pdf http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.h...