ด้วงกว่างญี่ปุ่น (
อังกฤษ: Japanese rhinoceros beetle, Japanese horned beetle, Korean horned beetle,
ญี่ปุ่น: カブトムシ,
โรมะจิ: Kabutomushi) เป็น
แมลงปีกแข็งชนิดหนึ่ง มี
ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Allomyrina dichotoma อยู่ใน
วงศ์ด้วงกว่าง (Dynastinae) จัดเป็นเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่อยู่ใน
สกุล Allomyrinaนับเป็นด้วงกว่างอีกชนิดหนึ่งที่นิยมเลี้ยงเป็น
สัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะ
เด็ก ๆ
ชาวญี่ปุ่น ซึ่งสามารถใช้ขวิดต่อสู้กันได้ ด้วงกว่างญี่ปุ่นมีจุดเด่น คือ เขาล่างมีความใหญ่กว่าเขาด้านบน โดยที่ปลายเขาจะมีแขนงแตกออกเป็น 2 แฉกด้วย มีการกระจายพันธุ์ใน
ป่าดิบและ
ป่าเบญจพรรณใน
ทวีปเอเชีย เช่น
อนุทวีปอินเดีย และจะพบมากที่ภูมิภาค
เอเชียตะวันออก เช่น
ญี่ปุ่น,
ไต้หวัน,
จีนแผ่นดินใหญ่,
เกาหลี, ภาคเหนือของ
เวียดนาม เป็นต้น ใน
ประเทศไทยพบได้ทาง
ภาคเหนือของประเทศ อาทิ
อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย,
อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง เป็นต้น (มีทั้งหมด 7
ชนิดย่อย แตกต่างกันที่ลักษณะของเขา–ดูในตาราง)
ตัวผู้มีขนาดลำตัวใหญ่กว่า
ตัวเมียอย่างเห็นได้ชัด โดยตัวผู้มีขนาด 38.5-79.5
มิลลิเมตร ขณะที่ตัวเมียมีขนาด 42.2-54.0 มิลลิเมตร และไม่มีเขา หากินในเวลา
กลางคืนโดยกิน
ยางไม้จาก
เปลือกของ
ต้นไม้ใหญ่ใน
ป่า ชอบเล่น
ไฟ แต่การต่อสู้กันของด้วงกว่างญี่ปุ่นจะแตกต่างไปจากด้วงกว่างชนิดอื่น ๆ คือ จะใช้เขาล่างในการงัดกันมากกว่าจะใช้หนีบกัน
[1]ผสมพันธุ์และวาง
ไข่ใน
ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ทาง
ระบบนิเวศ คือ มี
มูลสัตว์และซาก
ไม้ผุผสมอยู่ ใช้เวลาฟักเป็นตัว
หนอนราว 1
เดือน จากระยะตัวหนอนใช้เวลา 6-8 เดือนจึงจะเข้าสู่ช่วง
ดักแด้ซึ่งจะมีช่วงอายุราว 19-28
วัน จึงจะเป็นตัวเต็มวัยออกมาจากดิน ซึ่งตัวเต็มวัยมีอายุราว 2-3 เดือนเท่านั้น รวมช่วงชีวิตแล้วทั้งหมดประมาณ 1
ปี นับได้ว่าใกล้เคียงกับ
ด้วงกว่างโซ้ง (Xylotrupes gideon) ซึ่งเป็นด้วงกว่างชนิดที่พบได้มากที่สุดในประเทศไทย
[2] โดยเมื่อตัวเต็มวัยจะปริตัวออกจากเปลือกดักแด้ ช่องดักแด้ในดินมักจะอยู่ในแนวตั้งเพื่อมิให้ไปกดทับปีกที่จะกางออก
[3] ซึ่งต้องใช้เวลาอีกหลายชั่วโมงกว่าปีกจะแข็งและสีของลำตัวจะเข้มเหมือนตัวเต็มวัยที่โตเต็มที่ในช่วง
ฤดูร้อนของ
ประเทศญี่ปุ่น (ราวกลางเดือน
มิถุนายน-
กันยายน) จะตรงกับด้วงกว่างญี่ปุ่นเป็นตัวเต็มวัยพอดี บางท้องที่ เช่น ทาซากิ ซึ่งตั้งอยู่ทาง
ทิศตะวันตกเฉียงเหนือราว 130
กิโลเมตร จาก
กรุงโตเกียว ถึงกับมี
เทศกาลของด้วงกว่างชนิดนี้ โดยราคาซื้อขายมีตั้งแต่ 500-28,000
เยน (190-10,000
บาท)
[4]ด้วงกว่างญี่ปุ่นเป็นแมลงปีกแข็งที่เป็นนิยมอย่างมากใน
วัฒนธรรมร่วมสมัยของญี่ปุ่นหลายประการ อาทิ
อะนิเมะเรื่อง
มูชิคิง ตำนานผู้พิทักษ์ป่า (Mushiking: Battle of the Beetles, 甲虫王者ムシキング) เป็นต้น และถูกอ้างอิงถึงในอีกหลายเรื่องด้วยกัน ซึ่งในภาษาญี่ปุ่น ด้วงกว่างญี่ปุ่นจะถูกเรียกว่า "คาบูโตะมูชิ" ซึ่งคำว่า "คาบูโตะ" (甲虫) หมายถึง หมวกเกราะอันเป็นส่วนหนึ่งของ
ชุดเกราะญี่ปุ่นแบบโบราณ