สาธารณรัฐอิสลามอัฟกานิสถาน[19]ปรปักษ์ที่ไม่ใช่รัฐ
องค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ[20]ฏอลิบาน หรือ ตอลิบาน หรือมักสะกดว่า ตาลีบัน (อังกฤษ: Taliban, อาหรับ: طالبان‎, ṭālibān หมายถึง "นักศึกษา" ในภาษาอาหรับ) เป็นกลุ่มก่อการร้ายอิสลามและกลุ่มการเมืองซึ่งปกครองพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศอัฟกานิสถานและเมืองหลวงกรุงคาบูลในฐานะ "รัฐอิสลามแห่งอัฟกานิสถาน" นับแต่เดือนกันยายน พ.ศ. 2539 แต่ได้รับการรับรองทางการทูตจากสามรัฐเท่านั้น ได้แก่ ประเทศปากีสถาน ซาอุดีอาระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์หลังเหตุวินาศกรรม 11 กันยายน พ.ศ. 2544 ตาลีบันถูกโค่นล้มโดยปฏิบัติการเสรีภาพยั่งยืน (Operation Enduring Freedom) สมาชิกส่วนใหญ่หลบหนีไปยังปากีสถานประเทศเพื่อนบ้าน ที่ซึ่งมีการรวมกลุ่มกันใหม่เป็นขบวนการกบฏเพื่อสู้รบกับสาธารณรัฐอิสลามอัฟกานิสถาน ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปลาย พ.ศ. 2544 และกองกำลังสนับสนุนด้านความมั่นคงนานาชาติ (International Security Assistance Force) นำโดยนาโตผู้นำตาลีบันส่วนใหญ่ได้รับอิทธิพลมาจากรากฐานนิยมเดียวบัน (Deobandi fundamentalism) สมาชิกหลายคนปฏิบัติตามบรรทัดฐานทางสังคมและวัฒนธรรมที่เรียกว่า "พัชตุนวาลี" (Pashtunwali) ขบวนการตาลีบันส่วนใหญ่ประกอบขึ้นจากสมาชิกชาวปาทาน (Pashtun) ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ใหญ่ที่สุดในอัฟกานิสถาน[22] ผู้นำหลักของขบวนการตาลีบัน คือ มุลลาห์ มุฮัมมัด โอมาร์ (Mullah Mohammad Omar)[23] ผู้บัญชาการดั้งเดิมของโอมาร์เป็น "อดีตผู้บัญชาการทหารหน่วยเล็กและครูมาดราซาห์ผสมกัน"[24]ขณะอยู่ในอำนาจ ตาลีบันได้บังคับใช้การตีความกฎหมายชารีอะฮ์หนึ่งในกฎหมายที่เข้มงวดที่สุดที่เคยมีมาในโลกมุสลิม[25] อย่างไรก็ดี ข้อวิจารณ์ส่วนใหญ่มาจากนักวิชาการมุสลิมผู้นำ[26] ตาลีบันได้เป็นข่าวฉาวโฉ่ในระดับโลกจากการปฏิบัติต่อสตรี[27]พันธมิตรของตาลีบันประกอบด้วยกองทัพปากีสถาน เช่นเดียวกับกลุ่มในอาหรับและเอเชียกลาง[28][29][30] อัลกออิดะฮ์ให้การสนับสนุนตาลีบันด้วยกลุ่มนักสู้จากประเทศอาหรับและเอเชียกลาง ในช่วงท้ายของสงคราม มีการประเมินว่ากองกำลังกว่า 45,000 คนสู้รบโดยถือข้างตาลีบัน ขณะที่เพียง 14,000 คนถือข้างอัฟกานิสถาน[29][31] ปัจจุบัน ตาลีบันปฏิบัติการในอัฟกานิสถานและปากีสถานตะวันออกเฉียงเหนือ เจ้าหน้าที่สหรัฐว่า หนึ่งในสำนักงานใหญ่ของฏอลิบานตั้งอยู่ในหรือใกล้กับเควตตา (Quetta) ประเทศปากีสถาน[32] ตาลีบันปฏิบัติการโจมตีต่อประชากรพลเรือน ตามรายงานของสหประชาชาติ ตาลีบันเป็นผู้รับผิดชอบต่อการเสียชีวิตของพลเรือน 2,477 คน (76% ของยอดเสียชีวิตทั้งหมด) ในช่วงครึ่งปีแรกของ พ.ศ. 2553[33]หลังอุมัรเสียชีวิตในปี พ.ศ. 2556 อัคตาร์ มันศูรได้รับเลือกให้เป็นผู้นำจนกระทั่งเขาถูกสังหารในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2559[34] ไฮบาตุลเลาะห์ อะคุนด์ซะดะได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งผู้นำคนต่อไป[35]