ตูรันโด (
อิตาลี: Turandot, [turan ˈdɔt]) เป็น
อุปรากรภาษาอิตาลีจำนวน 3 องก์ เขียนโดย
จาโกโม ปุชชีนี คีตกวีอุปรากรคนสำคัญของคริสต์ศตวรรษที่ 19 เป็นผลงานชิ้นสุดท้ายของจาโกโม ปุชชีนี ที่เสียชีวิตก่อนจะเขียนเสร็จ ปุชชีนีเริ่มเขียนอุปรากรเรื่องนี้ตั้งแต่เดือนมีนาคม ค.ศ. 1920 จนกระทั่งเสียชีวิตเมื่อวันที่
29 พฤศจิกายน ค.ศ. 1924 โดยคงเหลือแผ่นร่างจำนวน 36 หน้า สำหรับตอนจบ 23 แผ่นสุดท้ายที่ยังเขียนไม่เสร็จ ต่อมาได้ถูกเขียนต่อจนสำเร็จโดย
ฟรังโก อัลฟาโนตูรันโดจัดแสดงรอบปฐมทัศน์เมื่อวันที่
25 เมษายน ค.ศ. 1926 ที่
โรงอุปรากรลา สกาลา มิลาน อำนวยเพลงโดย
อาร์ตูโร ตอสกานีนี เมื่อการแสดงมาถึงช่วงกลางขององก์ที่สาม วงออร์เคสตราหยุดบรรเลง ตอสกานีนีลดไม้บาตองลง หันกลับไปหาผู้ชมและประกาศว่า "Qui finisce l'opera, perché a questo punto il maestro è morto" ("Here the opera ends, because at this point the maestro died"; อุปรากรจบลง ณ ที่นี้ เพราะท่านแมสโตรผู้แต่งเสียชีวิตลงแล้ว) พร้อมกับผ้าม่านเวทีเลื่อนลงมาปิดช้าๆ
[1] จากนั้นตอสกานีนีก็ไม่ได้ขึ้นอำนวยเพลงที่ใดอีกเลย
[2] การแสดงรอบถัดมา ได้เปลี่ยนผู้อำนวยเพลงเป็น
เอตตอเร ปานิซซา โดยได้รวมตอนจบซึ่งแต่งโดยฟรังโก อัลฟาโน ไว้ด้วย
[3]ตูรันโด มาจาก
ภาษาเปอร์เซีย แปลว่าลูกสาวของตูราน เป็นชื่อของตัวละครนำฝ่ายหญิง เป็นเจ้าหญิงชาว
อุยกูร์ ธิดาของผู้ครองแคว้นตูรานใน
เอเชียกลาง และเป็นส่วนหนึ่งของ
อาณาจักรเปอร์เซีย นักวิชาการที่ศึกษาผลงานของปุชชีนี แนะนำว่าชื่อตัวละคร ให้ออกเสียงว่า "Turan-do" (ไม่ต้องออกเสียงตัวสะกด ต์) เรื่องของตูรันโดมาจากนิทานเปอร์เซียเรื่อง
พันหนึ่งทิวาองก์สุดท้ายของอุปรากร มีท่อน
อาเรียที่ชื่อว่า
Nessun dorma (
อังกฤษ: None shall sleep) เจ้าชายตกหลุมรักเจ้าหญิงตูรันโดผู้เย็นชา และประสงค์จะอภิเษกกับเจ้าหญิง ต้องถูกทดสอบโดยตอบปริศนา 3 ข้อ โดยหากตอบข้อใดผิดจะต้องถูกบั่นศีรษะ บทเพลงอาเรียท่อนนี้เป็นอาเรียที่มีชื่อเสียงที่สุดสำหรับขับร้องโดยนักร้องเสียง
เทเนอร์ โดยเฉพาะที่ขับร้องโดย
ลูชาโน ปาวารอตติ ที่นำมาใช้เป็นเพลงธีมของ
บีบีซีในการถ่ายทอด
ฟุตบอลโลก 1990 ที่อิตาลี เพลงนี้ขึ้นถึงอันดับสองของป็อปชาร์ตในสหราชอาณาจักร