ถนนหลานหลวง (อักษรโรมัน: Thanon Lan Luang) ถนนสายหนึ่งในกรุงเทพมหานคร เป็นถนนที่มุ่งหน้าสู่ทิศตะวันออกเป็นเส้นตรง มีจุดเริ่มต้นที่สะพานผ่านฟ้าลีลาศ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย ผ่านแยกผ่านฟ้าลีลาศ ผ่านถนนจักรพรรดิพงษ์ ที่แยกหลานหลวง จากนั้นตัดกับถนนพะเนียง และตัดกับถนนกรุงเกษมที่แยกสะพานขาว ข้ามคลองผดุงกรุงเกษม ที่สะพานจตุรภักตร์รังสฤษดิ์ จากนั้นตัดกับถนนลูกหลวงที่เชิงสะพาน ก่อนจะไปสิ้นสุดที่แยกยมราช จุดตัดกับถนนเพชรบุรี ถนนพิษณุโลก และถนนสวรรคโลก ที่เขตดุสิต รวมระยะทางทั้งสิ้น 1,550 เมตรเดิมมีชื่อเรียกว่า "ถนนสนามควาย" หรือ "ถนนสนามกระบือ" เนื่องจากเมื่อแรกสถาปนากรุงเทพมหานครขึ้นเป็นราชธานี พื้นที่บริเวณนี้ถือเป็นเขตนอกพระนคร ใช้เป็นที่สำหรับเลี้ยงควายหลวง เรียกกันในสมัยนั้นว่า "สนามควาย" ต่อมาจึงเรียกให้ไพเราะขึ้นว่า "สนามกระบือ" ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองผดุงกรุงเกษมขึ้นเป็นคูเมืองชั้นนอก เป็นเหตุให้มีการขยายอาณาเขตพระนครออกไป สนามกระบือจึงมีความเจริญขึ้น เกิดมีเส้นทางสัญจรระหว่างชุมชน จึงเกิดชื่อเรียกถนนเส้นนี้ขึ้นตามนั้น ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ในราว พ.ศ. 2447 ได้โปรดพระราชทานที่ดินในบริเวณตำบลสนามกระบือ ตอนใกล้คลองรอบกรุง ให้ดำเนินการก่อสร้างวังขึ้น 6 หลัง เพื่อพระราชทานแด่พระราชนัดดา 6 พระองค์ ซึ่งเป็นพระโอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ โดยโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวังเป็นคู่ หันหน้าวังออกไปคนละด้าน ด้านละ 3 วัง ประกอบด้วย วังกรมหมื่นอนุพงศ์จักพรรดิ คู่กับ วังกรมหมื่นอนุวัตรจาตุรนต์, วังหม่อมเจ้าดนัยวรนุช คู่กับ วังหม่อมเจ้าดรุณอัยวัฒน์ และ วังหม่อมเจ้าปิยบุตร คู่กับ วังหม่อมเจ้าทศสิริวงศ์ ต่อมาเมื่อมีการตัดถนนผ่านบริเวณนี้ รัชกาลที่ 5 จึงพระราชทานนามว่า "ถนนหลานหลวง" เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึงสถานที่อันเป็นที่ตั้งของวังพระเจ้าหลานเธอ พระราชนัดดาทั้ง 6 พระองค์นี้