ส่วนหนึ่งของ
ศาสนาพุทธ สถานีย่อยประวัติศาสนาพุทธพระโคตมพุทธเจ้า (
พระพุทธเจ้า)
พระพุทธ ·
พระธรรม ·
พระสงฆ์ธุดงค์ (
บาลี: ธุตงฺค,
อังกฤษ: Dhutanga) เป็นวัตรปฏิบัติที่
พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตไว้ ไม่มีการบังคับ แล้วแต่ผู้ใดจะสมัครใจปฏิบัติ
[1] เป็นอุบายวิธีกำจัดขัดเกลา
กิเลส ทำให้เกิดความมักน้อย
สันโดษยิ่งขึ้น ไม่สะสม เพื่อให้เบาสบายไปมาได้สะดวกด้วยไม่มีภาระมาก เหมือนนกที่มีเพียงปีกก็บินไป มิใช่เพื่อสะสมหรือเพื่อลาภ
สักการะและชื่อเสียง ถ้าทำเพื่อลาภ เพื่อชื่อเสียง ต้อง
อาบัติทุกกฎ[2]โดยรูปศัพท์ ธุดงค์ แปลว่า องค์คุณเป็นเครื่องกำจัดกิเลส, องค์คุณของผู้กำจัดกิเลส หรือ การสมาทานเพื่อเป็นเครื่องกำจัดกิเลสอันอันตรายต่อสัมมาปฏิบัติ
[3]ธุดงค์นั้น เป็นศัพท์เฉพาะที่ปรากฏใน
พระไตรปิฎกเถรวาท โดยพระพุทธเจ้าตรัสแสดงธุดงค์ลักษณะต่าง ๆ ไว้หลายพระสูตร เมื่อรวมแล้วจึงได้ทั้งหมด 13 ข้อ
[1][4][5]ธุดงค์ในปัจจุบันยังคงเป็นแนวการปฏิบัติที่เป็นที่นิยมของชาวพุทธเถรวาททั่วไปในหลายประเทศ โดยไม่จำกัดเฉพาะพระสงฆ์เท่านั้น คฤหัสถ์ทั่วไปก็ถือปฏิบัติได้บางข้อเช่นกัน
[6]ปัจจุบัน คำว่า
ธุดงค์ ในประเทศไทยถูกใช้ในความหมายว่าเป็นการเดินจาริกของพระสงฆ์ไปยังที่ต่าง ๆ หรือเรียกว่า
การเดินธุดงค์ ซึ่งความหมายนี้แตกต่างจากความหมายเดิมใน
พระไตรปิฎก1