บูดาเปสต์ หรือ บูดอแป็ชต์ (อังกฤษ: Budapest; ฮังการี: Budapest, [ˈbudɒpɛʃt]) เป็นเมืองหลวงและเมืองที่มีประชากรมากที่สุดในฮังการี[10]และเป็นเมืองที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 9 ในสหภาพยุโรปตามจำนวนประชากรในเขตเมือง[11] เมืองนี้มีประชากรประมาณ 1,752,286 บนพื้นที่ประมาณ 525 ตารางกิโลเมตร (203 ตารางไมล์)[12] บูดาเปสต์เป็นทั้งเมืองและมณฑลและเป็นศูนย์กลางของเขตเมืองบูดาเปสต์ซึ่งมีพื้นที่ 7,626 ตารางกิโลเมตร (2,944 ตารางไมล์) และมีประชากร 3,303,786 ซึ่งประกอบด้วย 33% ของประชากรฮังการี[13] [14]บูดาเปสต์กลายเป็นเมืองที่มีอาณาเขตครอบคลุมทั้ง 2 ฝั่งของแม่น้ำดานูบหลังจากการรวมกันของเมือง 3 เมือง ใน พ.ศ. 2416 (ค.ศ. 1873) โดยทางฝั่งขวา (ฝั่งตะวันตก) ได้แก่ เมืองบูดอ (Buda) และโอบูดอ (Óbuda) เข้ากับเมืองแป็ชต์ (Pest) ทางฝั่งซ้าย (ฝั่งตะวันออก) ประวัติความเป็นมาของบูดาเปสต์[15]เริ่มต้นเมื่อการตั้งถิ่นฐานของชาวเคลต์ในยุคแรก แล้วเปลี่ยนเป็นเมืองอาควินคัม (Aquincum)[16][17] ของโรมัน ซึ่งเป็นเมืองหลวงของแพนโนเนียตอนล่าง[16] ชาวฮังการีเข้ามาในดินแดนในช่วงปลายศตวรรษที่ 9 ในการพิชิตที่ราบพันโนเนียของชาวฮังการี หลังจากนั้น พื้นที่ของบูดาเปสต์ในปัจจุบันถูกพวกมองโกลปล้นสะดม ระหว่างปี ค. ศ. 1241–42 หลังการถอยร่นทัพมองโกล กรุงบูดาที่ก่อตั้งขึ้นใหม่ กลายเป็นหนึ่งในศูนย์กลางของวัฒนธรรมมนุษยนิยม ในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาช่วงศตวรรษที่ 15[18][19][20] หลังการพ่ายแพ้ของราชอาณาจักรฮังการี ณ ยุทธการที่โมเฮ็คส์ ในปี ค.ศ.1526 ตามมาด้วยการปกครองของออตโตมันเกือบ 150 ปี[21] หลังจากการยึดบูดาคืนในปี ค.ศ.1686 ภูมิภาคนี้ได้เข้าสู่ยุคใหม่แห่งความรุ่งเรืองโดยเมืองบูดาเปสต์กลายเป็นเมืองที่เจริญระดับโลก หลังจากการรวมกันของเมืองบูดอ เมืองโอบูดอ และ เมืองแป็ชต์ ในวันที่ 17 พฤศจิกายน ค.ศ.1873 บูดาเปสต์ยังกลายเป็นเมืองหลวงร่วมของจักรวรรดิออสเตรีย - ฮังการี[22] ซึ่งเป็นมหาอำนาจในยุโรปที่สลายไปในปี ค.ศ.1918 หลังสงครามโลกครั้งที่ 1 เมืองนี้เป็นจุดโฟกัสของการปฏิวัติฮังการีในปี ค.ศ.1848 การรบที่บูดาเปสต์ในปี ค.ศ.1945 และการปฏิวัติฮังการี ในปึ ค.ศ.1956 จากสหภาพโซเวียต[23][24]บูดาเปสต์เป็นเมืองระดับโลกอัลฟ่า[25]ที่มีจุดแข็งในด้านการค้า การเงิน สื่อ ศิลปะ แฟชั่น การวิจัย เทคโนโลยีการศึกษา และ ความบันเทิง[26] [27] เป็นศูนย์กลางทางการเงินของฮังการีและได้รับการจัดอันดับให้เป็นนครที่มีการพัฒนาเศรษฐกิจเมืองเร็วเป็นอันดับ 2 ในยุโรป[28] บูดาเปสต์เป็นสำนักงานใหญ่ของสถาบันนวัตกรรมและเทคโนโลยีแห่งยุโรป (European Institute of Innovation and Technology), European Police College และสำนักงานต่างประเทศแห่งแรกของสำนักงานส่งเสริมการลงทุนของจีน (China Investment Promotion Agency) วิทยาลัยและมหาวิทยาลัยกว่า 40 แห่งตั้งอยู่ในบูดาเปสต์ รวมถึงมหาวิทยาลัยเอิตเวิช โลรานด์ (ELTE) มหาวิทยาลัย Semmelweis และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีและเศรษฐศาสตร์บูดาเปสต์ (BME) รถไฟใต้ดินบูดาเปสต์ซึ่งเปิดให้บริการในปี ค.ศ.1869 ให้บริการผู้โดยสารกว่า 1.27 ล้านคนต่อวัน ในขณะที่รถรางให้บริการผู้โดยสาร 1.08 ล้านคนต่อวัน พื้นที่ตอนกลางของบูดาเปสต์ริมแม่น้ำดานูบได้รับการจัดให้เป็นมรดกโลกโดยองค์การยูเนสโก และมีอนุสรณ์สถานที่โดดเด่นหลายแห่งรวมถึงรัฐสภาฮังการี (Hungarian Parliament) และ ปราสาทบูดา (Buda Castle)[29] เมืองนี้ยังมีน้ำพุร้อนใต้พิภพราว 80 แห่ง[30] ระบบถ้ำน้ำร้อนที่ใหญ่ที่สุด[31] โบสถ์ที่ใหญ่เป็นอันดับสอง และ อาคารรัฐสภาที่ใหญ่เป็นอันดับสามของโลก[32] บูดาเปสต์ดึงดูดนักท่องเที่ยวต่างชาติประมาณ 12 ล้านคนต่อปี ทำให้เป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมในยุโรป[33] เมืองนี้ได้รับเลือกให้เป็นจุดหมายปลายทางของยุโรปที่ดีที่สุดประจำปี 2019 ซึ่งเป็นผลสำรวจสำคัญที่จัดทำโดย EBD ซึ่งเป็นองค์กรการท่องเที่ยวที่เป็นพันธมิตรกับคณะกรรมาธิการยุโรป[34] นอกจากนี้ยังติดอันดับ Best European Destinations 2020 โดย Big7Media บูดาเปสต์ยังได้รับการจัดอันดับให้เป็นเมืองที่ดีที่สุดอันดับ 3 ของยุโรปในแบบสำรวจที่คล้ายกันซึ่งจัดทำโดย นิตยาสาร Which?[35]