พาราณสี (
บาลี: Bārāṇasī พาราณสี;
สันสกฤต: वाराणसी, Vārāṇasī วาราณสี, เสียงอ่านฮินดูสถาน: [ʋaːˈɾaːɳəsiː] (
ฟัง)) เป็นเมืองหลวงของ
แคว้นกาสี (Kingdom of Kashi) ในสมัยพุทธกาล ปัจจุบันตั้งอยู่ใน
รัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย ห่างจาก
ลัคเนาซึ่งเป็นเมืองหลวงของอุตตรประเทศเป็นระยะทาง 320 กิโลเมตร พาราณสีมี
แม่น้ำคงคาไหลผ่าน เป็นเมืองที่ศักดิสิทธิ์ที่สุดหนึ่งในเจ็ดเมืองศักดิสิทธิ์ (สัปดาปุริ, Sapta Puri) ในความเชื่อของ
ศาสนาฮินดูและ
ศาสนาเชน พาราณสีมีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 4,000 ปี เป็นเมืองที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศอินเดียและยังจัดเป็นเมืองที่มีผู้อยู่อาศัยต่อเนื่องยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์โลกด้วย
[3] ถือว่าเป็น
สุทธาวาสที่สถิตแห่ง
ศิวเทพ ถือว่าเป็นเมืองอมตะของอินเดียและเป็นที่แสวงบุญทั้งของชาว
ฮินดูและชาวพุทธทั่วโลก ครั้งสมัยอาณานิคม เมืองนี้มีชื่อว่า
เบนาเรส (Benares)พาราณสียังเป็นเมืองที่เกี่ยวข้องกับ
พระพุทธศาสนาในหลายด้าน โดยมีอาณาเขตครอบคลุมถึงป่า
อิสิปตนมฤคทายวัน ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง
ปฐมเทศนาแก่
พระปัญจวัคคีย์ ซึ่งปัจจุบันเรียกว่า
สารนาถ.
[4] อันเป็น
สังเวชนียสถานแห่งหนึ่ง ซึ่งตั้งอยู่ชานเมืองพาราณสี