มูลนิธิส่งเสริมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้ริเริ่มให้มี รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2534 โดยการสนับสนุนของเครือซิเมนต์ไทย สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) รางวัลนี้จัดตั้งขึ้นเพื่อเชิดชูเกียรติและเป็นกำลังใจให้แก่นักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ของไทยที่มีศักยภาพสูงในการทำงานวิจัยที่มีคุณภาพ โดยมีเงื่อนไขจะต้องเป็นบุคคลสัญชาติไทย มีอายุไม่เกิน 35 ปี มีผลงานด้านวิทยาศาสตร์พื้นฐาน เช่น ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา คณิตศาสตร์ หรือ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ประยุกต์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง และได้ตีพิมพ์ผลงานวิจัยที่มีคุณภาพดี เผยแพร่ในวารสารที่มีมาตรฐานระดับสากล จำนวนไม่น้อยกว่า 3 เรื่อง โดยผู้เสนอควรเป็นผู้วิจัยหลักและเป็นงานที่ทำในประเทศไทย เป็นผู้ทำการวิจัยและพัฒนาวิทยาศาสตร์อย่างจริงจัง มีคุณธรรมและมนุษยสัมพันธ์ที่ดี การประกาศรางวัล จะจัดขึ้นในต้นเดือนสิงหาคมของทุกปีถือเป็นที่ยอมรับในวงการวิชาการว่ารางวัลนี้เป็นรางวัลสูงสุดของประเทศสำหรับนักวิทยาศาสตร์พื้นฐานและนักวิทยาศาสตร์ประยุกต์ที่มีอายุต่ำกว่า 35 ปี โดยมีรางวัลเป็นโล่พระราชทานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และเงินรางวัล 100,000 บาท พระราชทานโดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในวันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี ซึ่งเป็น "วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ" ที่งานมหกรรมวิทยาศาสตร์แห่งชาติพร้อมกันกับรางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่น