ลัทธิพาณิชยนิยม (อังกฤษ: Mercantilism) เป็นนโยบายเศรษฐกิจแห่งชาติที่ออกแบบมาเพื่อเน้นการส่งออกมากกว่านำเข้า นโยบายนี้มีจุดประสงค์เพื่อลดการขาดดุลบัญชีเดินสะพัด หรือให้เกินดุล ลัทธิพาณิชยนิยมยังรวมถึงนโยบายเศรษฐกิจแห่งชาติที่มีจุดประสงค์เพื่อให้มีทุนสำรองระหว่างประเทศจากการได้เปรียบดุลการค้า โดยเฉพาะสินค้าสำเร็จรูป ในประวัติศาสตร์ นโยบายนี้มักนำไปสู่สงครามและผลักดันให้เกิดการขยายอาณานิคม[1]ลัทธิพาณิชยนิยมมีบทบาทในยุโรปสมัยใหม่ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 18 หรือยุคก่อนอุตสาหกรรม (proto-industrialization)[2] ก่อนที่จะเสื่อมไป แม้ว่ามีผู้ออกความเห็นว่ายังคงมีอยู่ในเศรษฐกิจประเทศอุตสาหกรรม[3] ในรูปแบบของการแทรกแซงทางเศรษฐกิจ (economic interventionism)[4][5][6][7][8]