วงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า (
ชื่อวิทยาศาสตร์: Elapidae;
อังกฤษ: Cobra, Sea snake, King cobra, Taipan, Mamba) เป็น
วงศ์ของ
งูวงศ์หนึ่ง ที่มีพิษร้ายแรง สามารถทำให้มนุษย์หรือสัตว์ขนาดใหญ่ต่าง ๆ ตายได้เมื่อถูกพิษเข้าสู่
กระแสเลือดซึ่งคำว่า Elapidae ที่ใช้เป็นชื่อทางวิทยาศาสตร์นั้นมาจาก
ภาษากรีกคำว่า "éllops" หมายถึง
งูทะเล[1]มีลักษณะโดยทั่วไป คือ กระดูกพรีแมคซิลลาไม่มีฟัน กระดูกแมคซิลลาเรียงตัวตามยาวและมีฟันเขี้ยวขนาดใหญ่เห็นได้ชัดเจนอยู่ทางด้านหน้า ช่องเปิดของตาอยู่ตรงรอยต่อระหว่างกระดูกฟรอนทัล-กระดูกพาไรทัล-กระดูกพาราสฟีนอยด์ ขากรรไกรล่างไม่มีกระดูกโคโรนอยด์และกระดูกเดนทารีมีฟัน ไม่มีกระดูกเชิงกราน ไม่มีปอดข้างซ้ายหรือมีแต่ก็เล็กมาก มีท่อนำไข่ทั้งสองข้างและเจริญเท่ากันเป็นวงศ์ที่มีจำนวนสมาชิกมาก กระจายไปอยู่ทั่วโลก ยกเว้น
ทวีปแอนตาร์กติกา จึงแบ่งออกเป็นวงศ์ย่อย ๆ ได้อีก 3 วงศ์ และแบ่งเป็นสกุลทั้งหมด 61
สกุล และแบ่งเป็น
ชนิดประมาณ 325 ชนิด
[2]เป็นวงศ์ของงูที่มีพิษร้ายแรง สมาชิกในวงศ์นี้ที่เป็นที่รู้จักกันดี คือ
งูเห่า (Naja kaouthia),
งูจงอาง (Ophiophagus hannah) ซึ่งเป็นงูที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงศ์นี้ โดยความยาวเต็มที่อาจยาวได้ถึง 5.5 เมตร รวมถึง
งูทะเลด้วย ซึ่งถูกจัดให้อยู่ในวงศ์ย่อย Hydrophiinae ซึ่งเป็นหนึ่งในวงศ์ย่อยของวงศ์นี้เลยทีเดียวโดยลักษณะแต่ละอย่างของวงศ์ย่อยต่าง ๆ แบ่งออกได้เป็นดังนี้เป็นวงศ์ย่อยที่มีจำนวนสมาชิกมากที่สุดของวงศ์นี้ กระดูกพาลาทีนมีก้านกระดูกโคเอนัล ยกเว้นสกุล
Dendroaspis ที่ไม่มี มักอาศัยอยู่ในโพรง ส่วนมากมีความยาวน้อยกว่า 50 เซนติเมตร ยกเว้นงูจงอาจที่ยาวได้มากกว่านั้น ส่วนใหญ่ออกลูกเป็น
ไข่ แต่สกุล
Hemachatus ตกลูกเป็นตัวหรือ งูทะเล กระดูกพาลาทีนไม่มีก้านกระดูกโคเอนัล หัวมีขนาดเล็ก ส่วนหางแผ่แบนคล้าย
ครีบของปลาใช้สำหรับ
ว่ายน้ำ งูทะเลในวงศ์ย่อยนี้เป็นงูทะเลวงศ์ใหญ่ส่วนมาก เกล็ดท้องลดรูปไปจำนวนมาก ทำให้ไม่อาจเลื้อยหรือคลานบกได้ ตกลูกเป็นตัวทั้งหมดและมีออกลูกเป็นไข่เฉพาะ งูทะเลเพียง 2 ชนิดเท่านั้นที่พบได้ใน
ประเทศไทย คือ
งูสมิงทะเลปากเหลือง (Laticauda colubrina) และ
งูสมิงทะเลปากดำ (L. aticaudata) ซึ่งเป็นงูทะเลที่มีขนาดใหญ่ที่สุดที่พบได้ใน
น่านน้ำไทย เป็นงูทะเลในวงศ์ย่อย Hydrophiinae แต่ที่ส่วนท้องยังมีเกล็ดบางส่วนเหลืออยู่ จึงทำให้เลื้อยคลานบนบกได้ วางไข่บนบกหรือในโพรงถ้ำใกล้ทะเลสำหรับในประเทศไทยพบงูในวงศ์นี้ได้30ชนิด เช่น
งูเห่าพ่นพิษสยาม (Naja siamensis),
งูเห่าพ่นพิษสีทอง (N. sumartra),
งูสามเหลี่ยม (Bungarus fasciatus),
งูทับสมิงคลา (B. cadidus) และอื่นๆ เป็นต้น
[3]