วงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า
วงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า

วงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า

วงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า (ชื่อวิทยาศาสตร์: Elapidae; อังกฤษ: Cobra, Sea snake, King cobra, Taipan, Mamba) เป็นวงศ์ของงูวงศ์หนึ่ง ที่มีพิษร้ายแรง สามารถทำให้มนุษย์หรือสัตว์ขนาดใหญ่ต่าง ๆ ตายได้เมื่อถูกพิษเข้าสู่กระแสเลือดซึ่งคำว่า Elapidae ที่ใช้เป็นชื่อทางวิทยาศาสตร์นั้นมาจากภาษากรีกคำว่า "éllops" หมายถึง งูทะเล[1]มีลักษณะโดยทั่วไป คือ กระดูกพรีแมคซิลลาไม่มีฟัน กระดูกแมคซิลลาเรียงตัวตามยาวและมีฟันเขี้ยวขนาดใหญ่เห็นได้ชัดเจนอยู่ทางด้านหน้า ช่องเปิดของตาอยู่ตรงรอยต่อระหว่างกระดูกฟรอนทัล-กระดูกพาไรทัล-กระดูกพาราสฟีนอยด์ ขากรรไกรล่างไม่มีกระดูกโคโรนอยด์และกระดูกเดนทารีมีฟัน ไม่มีกระดูกเชิงกราน ไม่มีปอดข้างซ้ายหรือมีแต่ก็เล็กมาก มีท่อนำไข่ทั้งสองข้างและเจริญเท่ากันเป็นวงศ์ที่มีจำนวนสมาชิกมาก กระจายไปอยู่ทั่วโลก ยกเว้นทวีปแอนตาร์กติกา จึงแบ่งออกเป็นวงศ์ย่อย ๆ ได้อีก 3 วงศ์ และแบ่งเป็นสกุลทั้งหมด 61 สกุล และแบ่งเป็นชนิดประมาณ 325 ชนิด[2]เป็นวงศ์ของงูที่มีพิษร้ายแรง สมาชิกในวงศ์นี้ที่เป็นที่รู้จักกันดี คือ งูเห่า (Naja kaouthia), งูจงอาง (Ophiophagus hannah) ซึ่งเป็นงูที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงศ์นี้ โดยความยาวเต็มที่อาจยาวได้ถึง 5.5 เมตร รวมถึงงูทะเลด้วย ซึ่งถูกจัดให้อยู่ในวงศ์ย่อย Hydrophiinae ซึ่งเป็นหนึ่งในวงศ์ย่อยของวงศ์นี้เลยทีเดียวโดยลักษณะแต่ละอย่างของวงศ์ย่อยต่าง ๆ แบ่งออกได้เป็นดังนี้เป็นวงศ์ย่อยที่มีจำนวนสมาชิกมากที่สุดของวงศ์นี้ กระดูกพาลาทีนมีก้านกระดูกโคเอนัล ยกเว้นสกุล Dendroaspis ที่ไม่มี มักอาศัยอยู่ในโพรง ส่วนมากมีความยาวน้อยกว่า 50 เซนติเมตร ยกเว้นงูจงอาจที่ยาวได้มากกว่านั้น ส่วนใหญ่ออกลูกเป็นไข่ แต่สกุล Hemachatus ตกลูกเป็นตัวหรือ งูทะเล กระดูกพาลาทีนไม่มีก้านกระดูกโคเอนัล หัวมีขนาดเล็ก ส่วนหางแผ่แบนคล้ายครีบของปลาใช้สำหรับว่ายน้ำ งูทะเลในวงศ์ย่อยนี้เป็นงูทะเลวงศ์ใหญ่ส่วนมาก เกล็ดท้องลดรูปไปจำนวนมาก ทำให้ไม่อาจเลื้อยหรือคลานบกได้ ตกลูกเป็นตัวทั้งหมดและมีออกลูกเป็นไข่เฉพาะ งูทะเลเพียง 2 ชนิดเท่านั้นที่พบได้ในประเทศไทย คือ งูสมิงทะเลปากเหลือง (Laticauda colubrina) และงูสมิงทะเลปากดำ (L. aticaudata) ซึ่งเป็นงูทะเลที่มีขนาดใหญ่ที่สุดที่พบได้ในน่านน้ำไทย เป็นงูทะเลในวงศ์ย่อย Hydrophiinae แต่ที่ส่วนท้องยังมีเกล็ดบางส่วนเหลืออยู่ จึงทำให้เลื้อยคลานบนบกได้ วางไข่บนบกหรือในโพรงถ้ำใกล้ทะเลสำหรับในประเทศไทยพบงูในวงศ์นี้ได้30ชนิด เช่น งูเห่าพ่นพิษสยาม (Naja siamensis), งูเห่าพ่นพิษสีทอง (N. sumartra), งูสามเหลี่ยม (Bungarus fasciatus), งูทับสมิงคลา (B. cadidus) และอื่นๆ เป็นต้น[3]