วาณิชธนกิจ (อังกฤษ: Investment banking) คือ สถาบันทางการเงินซึ่งทำหน้าที่ระดมเงินทุน, ซื้อขายหลักทรัพย์, บริหารการควบรวมและซื้อกิจการ รวมถึงให้คำปรึกษาในธุรกรรมข้างต้นและธุรกรรมทางการเงินประเภทอื่น เช่น การปรับโครงสร้างหนี้, การจัดอันดับความน่าเชื่อถือ, ทำรายงานวิจัย, ออกแบบผลิตภัณฑ์ทางการเงิน เป็นต้น วาณิชธนกิจได้กำไรจากบริษัทและรัฐบาลโดยการหาเงินผ่านการออกและขายหลักทรัพย์ชนิดต่างๆ ในตลาดทุน ซึ่งรวมถึงทั้งหุ้นและพันธบัตร ในขณะที่รวมไปถึงการค้ำประกันพันธบัตร (โดยขายตราสารอนุพันธ์ประกันการผิดนัดชำระ: Credit Default Swap/CDS) และบริการให้คำแนะนำในธุรกรรมการควบรวมและซื้อกิจการ การให้บริการเหล่านี้ในสหรัฐอเมริกา ผู้ให้คำแนะนำจะต้องได้รับใบอนุญาตเป็นบริษัทโบรกเกอร์และดีลเลอร์ และจะต้องปฏิบัติตามสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์สหรัฐอเมริกา (United States Securities and Exchange Commission: SEC) วาณิชธนกิจส่วนใหญ่ให้บริการคำแนะนำเชิงกลยุทธ์สำหรับการควบรวม การซื้อขายกิจการ หรือบริการทางการเงินให้แก่ลูกค้า เช่น การซื้อขายตราสารอนุพันธ์, ตราสารรายได้คงที่, เงินตราต่างประเทศ, สินค้าโภคภัณฑ์และหุ้นการซื้อขายหลักทรัพย์เพื่อแลกกับเงินหรือหลักทรัพย์ประเภทต่างๆ (เช่น การอำนวยความสะดวกในการทำธุรกรรมซื้อขาย) หรือการประชาสัมพันธ์ตราสารหลักทรัพย์ต่างๆ เช่น การค้ำประกันการออกหลักทรัพย์หรือการทำรายงานวิจัย เป็นต้น ถูกเรียกว่าเป็นกิจกรรม ด้านขาย (Sell side)ในขณะที่การบริหารจัดการกองทุนเงินบำเหน็จบำนาญ, กองทุนรวม, เฮดจ์ฟันด์ (Hedge funds) และนักลงทุนทั่วไปที่บริโภคผลิตภัณฑ์และบริการของด้านขาย เพื่อให้ได้ผลตอบแทนจากการลงทุนที่สูงที่สุดจะเรียกว่า ด้านซื้อ (Buy side)บริษัทวาณิชธนกิจที่เป็นผู้รับค้ำประกันการออกหลักทรัพย์รายใหญ่สองรายสุดท้ายของวอลล์สตรีท คือ โกลด์แมน แซคส์และมอร์แกน สแตนลีย์ ทั้งสองบริษัทได้ตัดสินใจปรับเปลี่ยนเป็นสถาบันธนาคารทั่วไปแทนเมื่อวันที่ 22 กันยายน ค.ศ. 2008 เพื่อเป็นการรับมือวิกฤติสินเชื่อด้อยคุณภาพ ส่วนบาร์เคลส์ , ซิตีกรุ๊ป, เครดิตสวิส, ดอยช์ส์แบงค์, เอชเอสบีซี, เจพี มอร์แกน เชส , แบงโค แซนแทนเดอร์, บีบีวีเอ, และยูบีเอส เอจี นั้นถือว่าเป็น ธนาคารครบวงจร (Universal banks) มากกว่าจะเป็นวาณิชธนกิจที่เป็นผู้รับค้ำประกันการออกหลักทรัพย์รายใหญ่ เนื่องจากธนาคารเหล่านี้รับฝากเงินด้วย