ศาสนาฮิน หรือในเอกสารภาษาไทยนิยมใช้คำว่า
ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เป็นศาสนาหนึ่งในกลุ่ม
ศาสนาอินเดีย และเป็น
ธรรมะหรือแนวทางการใช้ชีวิตของผู้คน
[note 1] ที่เป็นที่นับถืออย่างแพร่หลายใน
อนุทวีปอินเดียและบางส่วนใน
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะบน
เกาะบาหลี เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปว่าเป็นศาสนาที่เก่าแก่ที่สุดในโลก
[note 2] ศาสนิกชนและนักวิชาการบางกลุ่มเรียกศาสนาฮินดูว่าเป็น "
สนาตนธรรม" หรือหนทางนิรันดร์ชั่วประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ
[4][5] นักวิชาการมักมองศาสนาฮินดูว่าเป็นการผสมผสานของ
[note 3] หรือสังเคราะห์มาจาก
[6][note 4] วัฒนธรรม จารีต และประเพณีอันหลากหลายในอนุทวีปอินเดีย
[7][note 5] ที่มีรากฐานหลากหลาย
[8][note 6] และไม่มี
ศาสดาหรือผู้ริเริ่มตั้งศาสนา
[9] "การสังเคราะห์ศาสนาฮินดู" (Hindu synthesis) นี้เริ่มมีขึ้นระหว่างราว 500 ปีก่อนคริสตกาล ถึงคริสต์ศักราช 300
[10] ภายหลังการสิ้นสุดลงของ
ยุคพระเวท (1500 ถึง 500 ก่อนคริสตกาล),
[10][11] และเจริญรุ่งเรืองใน
อินเดียสมัยกลางไปพร้อมกับ
การเสื่อมของศาสนาพุทธในอนุทวีปอินเดีย[12]ถึงแม้ว่าศาสนาฮินดูจะเต็มไปด้วยปรัชญาหลายแขนง แต่ก็สามารถเชื่อมโยงถึงกันผ่านแนวคิดที่มีร่วมกัน, พิธีกรรมที่คล้ายคลึงกัน,
จักรวาลวิทยาฮินดู,
คัมภีร์ฮินดู และ
สถานที่แสวงบุญ ส่วนคัมภีร์ของศาสนาฮินดูนั้นจำแนกออกเป็น
ศรุติ (จากการฟัง) และ
สมรติ (จากการจำ) คัมภีร์เหล่านี้มีทั้ง
ปรัชญาฮินดู,
ประมวลเรื่องปรัมปราฮินดู,
พระเวท,
โยคะ,
พิธีกรรม,
อาคม และการสร้าง
โบสถ์พราหมณ์ เป็นต้น
[13] คัมภีร์เล่มสำคัญได้แก่
พระเวท,
อุปนิษัท,
ภควัทคีตา,
รามายณะ และ
อาคม[14][15] ที่มา ผู้ประพันธ์ และความจริงนิรันดร์ในคัมภีร์เหล่านี้ล้วนมีบทบาทสำคัญ แต่ศาสนาฮินดูก็มีแนวคิดหลักสำคัญที่สนับสนุนการตั้งคำถามต่อที่มาและเนื้อความของคัมภีร์เพื่อให้เข้าใจสัจธรรมต่าง ๆ ได้อย่างลึกซึ้ง และสร้างประเพณีหรือแนวคิดต่อยอดในอนาคต
[16]สาระสำคัญในศาสนาฮินดูคือ "
ปุรุษารถะ" ทั้งสี่ อันเป็นจุดมุ่งหมายอันสมควรในชีวิตของมุนษย์ ได้แก่
ธรรมะ (หน้าที่/จริยธรรม),
อรรถะ (การเจริญเติบโต/หน้าที่การงาน),
กามะ (ประสงค์/แรงจูงใจ) และ
โมกษะ (การหลุดพ้น/การเป็นอิสระจาก
การเวียนว่ายตายเกิด)
[17][18] นอกจากนี้ แนวคิดสำคัญอื่น ๆ ที่พบในศาสนาฮินดูยังรวมถึง
กรรม (การกระทำ/ผลของการกระทำ),
สังสารวัฏ (วงจรเวียนว่ายตายเกิด) และ การปฏิบัติ
โยคะ (หนทางสู่โมกษะ) ที่มีอยู่หลากหลายปรัชญา
[15][19] การปฏิบัติในศาสนาฮินดู มีทั้ง
ปูชา (การบูชา), การสวดมนต์และร้องเพลงสวด,
ชปะ, การปฏิบัติสมาธิ,
สังสการ (พิธีกรรมเปลี่ยนผ่าน), เทศกาลประจำปีและการออกเดินทางแสวงบุญตามโอกาส ศาสนิกชนบางส่วนละทิ้งชีวิตทางโลกและการยึดติดกับวัตถุ เพื่ออกสู่
สันยาสะ (ถือพรต/ออกบวช) เพื่อเข้าสู่โมกษะ
[20] ศาสนาฮินดูยังเน้นย้ำถึงหน้าที่ตลอดกาล เช่น ความกตัญญู ซื่อสัตย์, ไม่ทำร้ายสัตว์และผู้คน (
อหิงสา), การใจเย็น, ความอดทนอดกลั้น, การข่มใจตนเอง และความเมตตา
[web 1][21] นิกายในศาสนาฮินดูหลักมี 4 นิกาย คือ
ลัทธิไวษณพ,
ลัทธิไศวะ,
ลัทธิศักติ และ
ลัทธิสมารตะ[22]ศาสนาฮินดูถือเป็น
ศาสนาที่มีผู้นับถือมากที่สุดในโลกเป็นอันดับที่ 3 มีศาสนิกชนซึ่งเรียกว่า
ชาวฮินดู อยู่ราว 1.15 พันล้านคน หรือ 15-16% ของประชากรโลก
[web 2][23] ศาสนาฮินดูมีผู้นับถือมากที่สุดใน
อินเดีย,
เนปาล และ
มอริเชียส นอกจากนี้ยังเป็นศาสนาหลักใน
จังหวัดบาหลี อินโดนีเซียเช่นกัน
[24] ชุมชนฮินดูขนาดใหญ่ยังพบได้ใน
แคริบเบียน, เอเชียตะวันออกเฉียงใต้,
อเมริกาเหนือ,
ยุโรป,
แอฟริกา และ
ประเทศอื่น ๆ[25][26]