ชุดนิยาย สถาบันสถาปนา (อังกฤษ: Foundation) เป็นนิยายวิทยาศาสตร์ขนาดยาว ประพันธ์โดยนักเขียนชาวอเมริกัน ไอแซค อสิมอฟ แต่ดั้งเดิมถูกเขียนขึ้นมาเป็นไตรภาค ประกอบด้วย สถาบันสถาปนา, สถาบันสถาปนาและจักรวรรดิ, และสถาบันสถาปนาแห่งที่สอง ได้รับรางวัลฮิวโก้สาขา "นวนิยายชุดยอดเยี่ยมตลอดกาล" เมื่อ ค.ศ. 1966 ซึ่งเป็นครั้งเดียวที่มีการมอบรางวัลนี้ สามสิบปีต่อมาอสิมอฟจึงเขียนภาคต่ออีก 2 ภาค ได้แก่ สถาบันสถาปนาและปฐมภพ และ สถาบันสถาปนาและโลก กับภาคย้อนความอีก 2 ภาค ได้แก่ กำเนิดสถาบันสถาปนา และ สู่เส้นทางสถาบันสถาปนา ภาคเสริมเหล่านี้ได้เพิ่มการอ้างอิงถึงเหตุการณ์ในหนังสือนิยายเล่มอื่นๆ ของอสิมอฟ ได้แก่ ชุดหุ่นยนต์ และชุดจักรวรรดิ เป็นการบ่งบอกว่าเรื่องราวทั้งหมดนี้เกิดขึ้นในจักรวาลวรรณกรรมเดียวกันเนื้อหาของชุดนิยายเป็นเรื่องในช่วงเวลาที่มนุษยชาติได้กระจายอาศัยอยู่ทั่วไปในจักรวาล เนื้อเรื่องบอกเล่าถึงการล่มสลายของจักรวรรดิ และความพยายามของนักวิทยาศาสตร์กลุ่มหนึ่ง ที่ต้องการจะช่วยให้มนุษยชาติ กลับจากภาวะล่มสลายให้ได้เร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยการรวมรวบความรู้ต่าง ๆ เก็บไว้ในสานานุกรม ซึ่งจัดทำโดยสถาบันสถาปนา