สุมาเอี๋ยน
สุมาเอี๋ยน

สุมาเอี๋ยน

พระเจ้าจิ้นอู่ตี้ (จีนตัวย่อ: 晋武帝; จีนตัวเต็ม: 晉武帝; พินอิน: Jìn Wǔ Dì; เวด-ไจลส์: Chin Wu-ti; ค.ศ. 236 – 17 พฤษภาคม ค.ศ. 290) ชื่อตัวว่า ซือหม่า หยัน (司馬炎) ตามสำเนียงกลาง หรือ สุมาเอี๋ยน ตามสำเนียงฮกเกี้ยน และชื่อรองว่า อันชื่อ (安世) เป็นหลานชายของซือหม่า อี้ (司馬懿) และเป็นบุตรชายของซือหม่า เจา (司馬昭)หลังบีบให้เฉา ฮ่วน (曹奐) กษัตริย์แห่งรัฐเว่ย์ (魏) สละราชสมบัติ ซือหม่า หยัน ได้เป็นปฐมกษัตริย์ราชวงศ์จิ้น เสวยราชย์ระหว่าง ค.ศ. 265–290 ช่วงนั้น เขาได้ชัยเหนือรัฐอู่ (吳) ใน ค.ศ. 280 และรวมแผ่นดินจีนเป็นหนึ่งอีกครั้ง แต่เมื่อผนวกดินแดนสำเร็จแล้ว ซือหม่า หยัน กลับเสเพลสุรุ่ยสุร่าย เล่าขานกันว่า เขามีเมียน้อยนับร้อยนับพันคน เพราะฉะนั้น จึงมองกันว่า แม้เขาเป็นผู้ปกครองที่เปี่ยมเมตตา แต่ก็ไร้ค่าไร้ประโยชน์ นอกจากนี้ เขายังเมตตาเกินควร เป็นต้นว่า เขาปรานีขุนนางทั้งหลายที่ฉ้อราษฎร์บังหลวงเมื่อตั้งราชวงศ์จิ้นแล้ว ซือหม่า หยัน มอบอำนาจราชศักดิ์มหาศาลให้แก่ครอบครัวตนเอง เพราะเชื่อว่า รัฐก่อน ๆ ที่ล่มจมจงไปนั้นเนื่องจากไม่อุ้มชูชุบเลี้ยงวงศ์วานว่านเครือให้มั่นคง แต่ความเชื่อดังกล่าวของเขากลับนำไปสู่ความอลหม่าน เพราะเมื่อเขาสิ้นชีวิตลงไม่นาน ญาติพี่น้องของเขาก็ชิงอำนาจกันเอง ก่อให้เกิดสงครามแปดอ๋อง (八王之乱) และห้าเผ่าคนเถื่อน (五胡) ฉวยโอกาสกำเริบ ราชสำนักจิ้นจึงต้องย้ายลงใต้

สุมาเอี๋ยน

ราชวงศ์ จิ้นตะวันตก
พระนามเต็มรัชศกพระนามหลังสิ้นพระชนม์วัดประจำรัชกาล
พระนามเต็ม
ชื่อสกุล: ซือหม่า (จีน: 司馬; พินอิน: sīmǎ)
ชื่อตัว: หยัน (จีน: 炎; พินอิน: yán)
รัชศก
Taishi
Xianning
Taikang
Taixi
พระนามหลังสิ้นพระชนม์
อู่ (จีน: 武; พินอิน: wǔ)
วัดประจำรัชกาล
ชื่อจู่ (จีน: 世祖; พินอิน: shìzǔ)
ก่อนหน้า เฉา ฮ่วน แห่งรัฐเว่ย์
ครองราชย์ 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 – 17 พฤษภาคม ค.ศ. 290
จักรพรรดินี หยาง ยั่น (楊艷)
หยาง จื่อ (楊芷)
พระราชมารดา หวัง ยฺเหวียนจี (王元姬)
พระราชบิดา ซือหม่า เจา (司馬昭)
สวรรคต 17 พฤษภาคม ค.ศ. 290 (55 ปี)[1]
ถัดไป จักรพรรดิจิ้นฮุ่ย
ประสูติ ค.ศ. 236