หนูผี (
อังกฤษ: Shrews) เป็น
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก
วงศ์หนึ่ง อยู่ใน
อันดับตุ่น (Soricomorpha) ใช้ชื่อวงศ์ว่า Soricidae ครั้งหนึ่ง หนูผีเคยถูกจัดให้อยู่ใน
อันดับสัตว์กินแมลง (Insectivora)
[1]หนูผี มีลักษณะทั่วไปคล้ายกับ
หนู ซึ่งเป็น
สัตว์ใน
อันดับสัตว์ฟันแทะ (Rodentia) ซึ่งเป็นสัตว์คนละอันดับมาก แต่ทว่ามีขนาดเล็กกว่ามาก มีฟันที่แหลมคมที่ติดตัวมาตั้งแต่เกิด สามารถเขียนเป็นสูตรได้ว่า 3.1.1 − 3.3 1 − 2.0 − 1.1.3 {\displaystyle {\tfrac {3.1.1-3.3}{1-2.0-1.1.3}}} ตามลำตัวมีขนที่อ่อนนุ่มสีคล้ำปกคลุม ตาและใบหูมีขนาดเล็กมากฝังอยู่ในขน ดังนั้นตาและหูของหนูผีใช้การไม่ค่อยดี จึงอาศัยประสาทการดมกลิ่นจากจมูกเป็นหลัก โดยมักจะกระดุกกระดิกจมูกสอดส่ายหากลิ่นตามพื้นดิน หรือบางครั้งก็ชูขึ้นสูดกลิ่นใน
อากาศหนูผี โดยขุดรูตื้น ๆ อยู่ในดินหรือซุกซ่อนในพง
หญ้า กินอาหารหลักจำพวก
แมลง และอาจมี
เมล็ดพืชบ้าง หนูผีเป็นสัตว์ที่มี
ระบบการเผาผลาญอาหารสูงมาก ดังนั้น จึงจะหากินอยู่ตลอดเวลา ด้วยการหากิน 3
ชั่วโมง และนอนหลับ 3 ชั่วโมง เป็นเช่นนี้สลับกันไปตลอด หากไม่เช่นแล้ว อาจทำให้ถึง
ตายได้ หนูผี เป็นสัตว์ที่มีอุปนิสัยดุร้าย มักกัดกันเองเสมอ ๆ โดยหากเมื่อต่อสู้กันแล้ว มักจะขู่ศัตรูด้วยการยืนด้วยสองขาหลังส่งเสียงร้องแหลมเล็กให้หนีไป หากได้กัดแล้ว จะกัดด้วยการกัดที่หางและขาหลังของกันและกันเป็น
วงกลมเช่นนี้ต่อไปเรื่อย ๆ พร้อมกับเสียงดังข่มขู่กันตลอดหนูผี บางชนิดเมื่อกัดแล้วมี
พิษ และถือเป็นสัตว์ที่มีต่อมน้ำพิษที่มีกลิ่นเหม็นอย่างรุนแรงอยู่ใต้ผิวหนัง ดังนั้น หนูผีจึงมักไม่ค่อยตกเป็นอาหารของสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ ยกเว้น
นกเค้าแมวหนูผี ทำรังด้วย
ใบไม้และ
ฟาง ออกลูกครอกละ 5-8 ตัว ปีหนึ่ง ๆ อาจออกได้หลายครอก ลูกอ่อนจะสามารถหาเลี้ยงตัวเองได้เมื่อมีอายุได้ 5
สัปดาห์ แต่หนูผีมักมีอายุสั้นไม่เกินหนึ่งปี กระจายพันธุ์ไปในทุกพื้นที่ทุก
ทวีปของโลก พบในหลากหลายภูมิประเทศ รวมถึงใน
บ้านเรือนของ
มนุษย์ หนูผีที่พบในบ้านจะไม่ทำลายข้าวของเหมือนเช่น
หนูบ้านทั่วไป เนื่องด้วยไม่ใช่สัตว์ฟันแทะ แต่อาจจะมีขโมยเศษอาหารได้ ทำให้เกิดกลิ่นเหม็บสาบรุนแรง และอาจจะจับ
แมลงสาบกินได้ และกลิ่นเหม็นอันรุนแรงของหนูผีจะไล่หนูบ้านออกไปได้
[2]นอกจากนี้แล้ว หนูผียังสามารถว่ายน้ำและดำน้ำได้เก่งกว่าหนูมาก โดยสามารถกลั้นหายใจใต้น้ำได้นานถึง 20 วินาที เพื่อจับสัตว์น้ำต่าง ๆ เช่น หอย หรือตัวอ่อนของแมลงปอ กินเป็นอาหาร
[3]หนูผี ในปัจจุบันนี้พบแล้วกว่า 385
ชนิด ใน 26
สกุล แบ่งออกได้เป็นวงศ์ย่อยได้ 3 วงศ์ (ดูในตาราง)
[4]สำหรับชนิดที่พบได้ใน
ประเทศไทยมีหลายชนิด อาทิ
หนูผีบ้าน (Suncus murinus),
หนูผีจิ๋ว (S. etrusucs), และชนิดที่พบได้ใน
ป่าและ
ทุ่งนา เช่น
หนูผีป่า (S. malayanus),
หนูผีภูเขา (Crocidura monticola) เป็นต้น
[5] โดยที่ครั้งหนึ่ง หนูผีจิ๋วที่พบได้ใน
ทวีปยุโรปและในไทยด้วย เคยเป็นสัตว์เลี้ยงลูกนมที่มีขนาดเล็กที่สุดในโลกมาแล้ว
[6]