กองบัญชาการตำรวจสันติบาล เป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักงานตำรวจแห่งชาติในส่วนของส่วนสนับสนุนการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรม[7] ก่อตั้งเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2475 ตามพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยที่สภาผู้แทนราษฎรถวายคำปรึกษา นอกเหนือจากงานด้านการข่าวกรองแล้ว ยังปฏิบัติหน้าที่อารักขาบุคคลสำคัญอีกด้วย[8] ซึ่งเป็นการทำงานร่วมกับกองบัญชาการตำรวจนครบาล และศูนย์รักษาความปลอดภัย กองบัญชาการกองทัพไทย[9] นอกจากนี้ ยังดำเนินการเกี่ยวกับสถานะของพลเมืองชาวไทย อาทิ การถือสัญชาติ หรือการสละสัญชาติ[10] และชาวต่างชาติที่พำนักในประเทศไทยโดยจะต้องไปขอใบรับรองที่สำนักงานตำรวจสันติบาล[11][12] การกระทำความผิดเกี่ยวกับการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพของพระมหากษัตริย์ไทย, การก่อการร้าย หรือการกระทำอันเชื่อว่าเป็นอันตรายต่อความมั่นคงภายในราชอาณาจักร เป็นอีกหน้าที่ของกองบัญชาการตำรวจสันติบาล[13][14][15]

กองบัญชาการตำรวจสันติบาลทำงานร่วมกับตำรวจสันติบาลมาเลเซียในช่วงระหว่างสงครามเย็น[16] ในช่วงระหว่างนั้น พบว่าตำรวจสันติบาลมีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์เผาลงถังแดง โดยมีผู้ที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์จำนวน 3,008 คน ถูกจับลงในถังสีแดงขนาด 200 ลิตร ในสภาพรู้สึกตัวหรือเสียชีวิต แล้วจึงเผาร่างเหล่านั้น ซึ่งเป็นการบริหารแผ่นดินในช่วงของนายกรัฐมนตรี ถนอม กิตติขจร[17]

กองบัญชาการตำรวจสันติบาลถูกกล่าวหาว่าละเมิดสิทธิมนุษยชนกรณีฝาหลุนกง[18][19] พวกเขาใช้กลุ่มชนฝาหลุนกงเพื่อเป็นเครื่องมือทางการเมืองอันนำเรื่องไปสู่รัฐบาล[20] และยังมีการก่อให้เกิดความขัดแย้งในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทย พ.ศ. 2550 ตำรวจสันติบาลมีการจัดทำการสำรวจความคิดเห็นเพื่อประเมินผลถึงการเลือกตั้งอันน่าจะเป็นไปได้[21][22] ยังมีเหตุการณ์ลักษณะทำนองเดียวกันในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทย พ.ศ. 2554 มีการจัดทำการสำรวจความคิดเห็นโดยส่วนมากมองว่าเป็นการศึกษามากกว่าการสำรวจ[23]

หน่วยงานมีหน่วยตำรวจรบพิเศษชื่อว่า "แบล็กไทเกอร์" เป็นหน่วยรบพิเศษของกองบัญชาการตำรวจสันติบาล สำหรับการอารักขาบุคคลสำคัญ[24]