การมีคู่สมรสคนเดียว[1] หรือ ผัวเดียวเมียเดียว (อังกฤษ: Monogamy) เป็นภาวะของการมีคู่ทางเพศคนเดียว คำว่า “Monogamy” มาจากภาษากรีกว่า “monos” “μονός” ที่แปลว่าหนึ่งหรือคนเดียว และคำว่า “gamos” “γάμος” ที่แปลว่าการสมรสหรือการอยู่ร่วมกัน ในหลายกรณีคำว่า “การมีคู่สมรสคนเดียว” ใช้โดยเฉพาะในความหมายที่หมายถึงการแต่งงานที่สามีภรรยามีคู่สมรสคนเดียว[2]การมีคู่ครองคนเดียวแบ่งออกเป็น:ชนิดของการมีคู่สมรสคนเดียวในประเภทข้างต้นอาจจะเป็นการมีคู่ครองคนเดียวตลอดชีพ หรือ อาจจะเป็นประเภทที่เรียกว่า