เม็กซิโกยังคงเป็นประเทศที่มีการขนส่งและไม่ใช่ประเทศที่ผลิตโคเคน ส่วนการผลิตกัญชาและเมแทมเฟตามีนนั้นเกิดขึ้นในเม็กซิโก โดยได้รับการประเมินไว้ที่ 80 เปอร์เซ็นต์ของเมแทมเฟตามีนตามท้องถนนในสหรัฐ[6] ในขณะที่มีการลักลอบนำเข้ากัญชาปีละ 1,100 เมตริกตันจากประเทศเม็กซิโก[7]

ในปี ค.ศ. 1990 มีเพียงแค่ครึ่งเดียวของโคเคนที่นำเข้ามาในสหรัฐโดยผ่านเม็กซิโก ภายในปี ค.ศ. 2007 ได้มีการเพิ่มขึ้นมากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ ตามที่กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐประเมินไว้[8] แม้ว่าความรุนแรงระหว่างแก๊งค้ายายาเสพติดจะเกิดขึ้นมานานก่อนที่สงครามจะเริ่มขึ้น รัฐบาลก็ได้ใช้กองกำลังตำรวจในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1990 ถึงต้นคริสต์ทศวรรษ 2000 ซึ่งได้ผลเพียงเล็กน้อย ครั้นแล้ว ได้มีการเปลี่ยนแปลงเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม ค.ศ. 2006 เมื่อประธานาธิบดี เฟลิเป กัลเดรอน ที่ได้รับการเลือกมาใหม่ได้ส่งกองกำลังสหพันธรัฐ 6,500 คนไปยังรัฐมิโชอากังเพื่อยุติความรุนแรงของยาเสพติดที่นั่น การกระทำนี้ถือได้ว่าเป็นการตอบโต้สำคัญครั้งแรกที่เกิดขึ้นกับปฏิบัติการของแก๊งค้ายา และผู้คนส่วนใหญ่มองว่าเป็นจุดเริ่มต้นของสงครามระหว่างรัฐบาลกับแก๊งค้ายาเสพติด[9] เมื่อเวลาผ่านไป กัลเดรอนยังคงเพิ่มการศึกต่อต้านยาเสพติดของเขา ซึ่งขณะนี้มีกองกำลังกว่า 25,000 คนที่เกี่ยวข้อง

ในช่วงการบริหารของประธานาธิบดีกัลเดรอน รัฐบาลเม็กซิโกใช้เงินประมาณ 7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในการศึก 18 เดือนเพื่อต่อต้านแก๊งค้ายา[10] ประมาณว่าในปี ค.ศ. 2006 มีผู้เสียชีวิตจากความรุนแรงที่เกี่ยวกับยาเสพติดประมาณ 2,000 คน,[11] ประมาณ 2,300 คนเสียชีวิตในปี ค.ศ. 2007; มากกว่า 3,725 คนเสียชีวิตในปี ค.ศ. 2008[12][13] ผู้เสียชีวิตหลายคนเป็นสมาชิกแก๊งที่ถูกสังหารโดยคู่แข่งหรือโดยรัฐบาล อีกทั้งบางคนเสียชีวิตโดยที่ไม่รู้อิโหน่อิเหน่[14][15]ส่วนเจ้าหน้าที่ตำรวจและทหารอย่างน้อย 450 คนถูกสังหารตั้งแต่เดือนมกราคม ค.ศ. 2007[16]