ขวานดำ[1] (อังกฤษ: Black Axe) เป็นกลุ่มคนในประเทศไนจีเรียที่ปัจจุบันดำเนินการในฐานะขบวนการอาชญากรรมระหว่างประเทศ เริ่มมีมาตั้งแต่ราวปี 1980[2] โดยเรียกสมาชิกของกลุ่มว่า "มนุษย์ขวาน" ("Axemen")[2] ในบรรดาอาชญากรรมของกลุ่ม มีอาชญากรรมครั้งสำคัญคือการสังหารหมู่ที่มหาวิทยาลัยโอบาเฟมี อาโวโลโว ในปี 1999[3] ไปจนถึงความพยายามฉ้อโกงเงินค่าสวัสดิการมูลค่าหนึ่งล้านยูโรจากการระบาดของโควิด-19 ในประเทศไอร์แลนด์[4] และการสังหารหมู่ในเดือนพฤศจิกายน 2021 ที่โอกิติปูปา ประเทศไนจีเรีย[5] บีบีซีภาคพื้นแอฟริการะบุว่า ในช่วงทศวรรษ 2010s เป็นต้นมา กลุ่มขวานดำกลายมาเป็นหนึ่งในขบวนการอาชญากรรมที่แพร่กระจายไปทั่วและอันตรายมากที่สุดกลุ่มหนึ่งในโลก[2]ตำรวจสากลจับกุมผู้ต้องหาว่าเป็นผู้นำของกลุ่มได้หกคนในโจฮันเนสเบิร์กเมื่อปี 2021[6][7]