จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2520 - 2524) และฉบับที่ 5 (พ.ศ. 2525 - 2529) ได้กำหนดนโยบายมุ่งพัฒนาชนบท ทำให้เกิดการขยายตัวทางกายภาพเพิ่มขึ้น โดยได้มีการดำเนินการออกแบบผังเมืองหลักและเมืองรอง 20 แห่ง เป็นโครงการขยายการบริการขั้นพื้นฐาน เพื่อยกระดับความเป็นอยู่ของชุมชนชนบทให้ดีขึ้นในทางด้านกายภาพ เพื่อสนองตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 5 ดังกล่าว จำเป็นต้องมีบุคลากรทางสถาปัตยกรรมและวิศวกรรม สำหรับทางด้านวิศวกรรมในขณะนั้น ทางภาครัฐบาลและเอกชนมีบุคลากรเพียงพอต่อการพัฒนาแล้ว แต่ทางด้านสถาปัตยกรรมนั้นมีน้อยมาก โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งในขณะนั้นมีสถาปนิกเพียง 33 คน หรือร้อยละ 1.76 ของจำนวนสถาปนิกทั้งประเทศ[2]

มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงตระหนักถึงปัญหานี้ จึงได้จัดตั้งคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่นขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์ ดังนี้[3]

1. เพื่อผลิตสถาปนิก ตามมาตรฐานของมหาวิทยาลัยอื่นๆ ในประเทศ และเพิ่มหลักสูตรเน้นหนักในด้านสถาปัตยกรรมท้องถิ่น

2. เพื่อเป็นศูนย์กลางการศึกษา ค้นคว้า วิจัย ปัญหาทางสถาปัตยกรรมและสภาพแวดล้อมทางกายภาพในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ คือ ด้านชุมชนเมืองและชุมชนชนบท ด้านสถาปัตยกรรมหลัก ด้านที่อยู่อาศัยในเขตเมืองและชนบท ด้านเทคนิคสถาปัตย์ ด้านอุตสาหกรรมศิลป์ ด้านภูมิสถาปัตย์ ด้านสถาปัตยกรรมเพื่อการเกษตร และด้านการพัฒนาวัสดุก่อสร้างท้องถิ่น

3. เพื่อเป็นศูนย์กลางในการให้บริการทางวิชาการ สถาปัตยกรรมและสภาพแวดล้อมกายภาพแก่ภาครัฐและเอกชน

4. เพื่อเป็นศูนย์กลางการให้บริการวิชาการด้านการจัดการและจัดหาที่อยู่อาศัยชนบท ให้มีความพึงพอใจที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมและเศรษฐกิจ โดยเน้นให้ประชาชนชนบทสามารถช่วยตนเองได้

5. เป็นศูนย์กลางการทะนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมด้านสถาปัตยกรรมและสภาพแวดล้อมกายภาพในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

6. เพื่อเป็นศูนย์กลางการอบรม สัมมนา และอื่นๆ ที่คล้ายคลึงกัน ในสาขาสถาปัตยกรรม และสภาพแวดล้อมทางกายภาพแก่ภาครัฐและเอกชน

มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดตั้งคณะกรรมการศึกษาความเป็นไปได้ในการจัดตั้งคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตามคำสั่งที่ 253/2523 สั่ง ณ วันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2523 ขึ้น และได้นำเสนอร่างโครงการดังกล่าวเข้าสู่การพิจารณาของสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 5 (พ.ศ. 2525 - 2529) และได้รับพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 105 ตอนที่ 28 ประกาศ ณ วันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2531 ฉบับพิเศษ หน้า 7[4]