ครุฑในทางพุทธศาสนาจัดเป็นเทวดาชั้นล่างประเภทหนึ่งภายใต้การปกครองของท้าววิรุฬหก ผู้ปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้านทิศใต้ เหตุที่มาเกิดเป็นครุฑเพราะทำบุญเจือด้วยโมหะ

ครุฑมีกำเนิดทั้ง 4 แบบ คือ โอปปาติกะ (เกิดแบบผุดขึ้น) ชลาพุชะ (เกิดในครรภ์) อัณฑชะ (เกิดในไข่) และสังเสทชะ (เกิดในเถ้าไคล) มีที่อยู่ตั้งแต่พื้นมนุษย์ ป่าหิมพานต์ ป่าไม้งิ้วรอบเขาพระสุเมรุ จนถึงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา

ครุฑชั้นสูงจะมีกำเนิดแบบโอปปาติกะ มีขนสีทอง มีเครื่องประดับแบบเทพบุตรเทพธิดา มีชีวิตอยู่เหมือนเทวดา แปลงกายได้ และบริโภคอาหารทิพย์เช่นเดียวกันเทวดา แต่ครุฑบางประเภทก็กินผลไม้หรือเนื้อสัตว์ และเนื่องจากเป็นเทวดาที่มีเศษกรรมทำให้อุบัติเป็นกึ่งเดรัจฉาน บางประเภทจับนาคกินเป็นอาหารไปตามสัญชาติญาณความเป็นเดรัจฉานของตนเอง(ไม่ปรากฏบันทึกข้อมูลชั้นต้นจากพระไตรปิฎกหมวดใดวรรคใดปรากฏเป็นหลักฐานอ้างอิงว่า ครุฑรวมถึงเทวดาชั้นจาตุมหาราชิกากลุ่มใดมีการผูกเวรแปลงกายเป็นนายนิรยบาลลงไปทำหน้าที่ลงทัณฑ์สัตว์นรกในนรก)