ในกรณีของคลองขุดนั้นเกิดขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ต่างๆ ดังนี้

• ขุดเป็นคลองลัดเพื่อเชื่อมแม่ลำน้ำตอนที่ไหลโค้งตวัด หรือเชื่อมแม่น้ำ 2 สาย เข้าด้วยกันเพื่อช่วยให้การคมนาคมขนส่งทางน้ำมีความสะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น
• ขุดเป็นคลองคูเมืองเพื่อเป็นแนวป้องกันจากศัตรูผู้รุกราน อยู่ถัดจากกำแพงเมืองออกมา เช่น คลองคูเมืองด้านตะวันตกของกรุงธนบุรี และคลองคูเมือง 3 ชั้น ด้านตะวันออกของเกาะรัตนโกสินทร์ในกรุงเทพฯ
• เพื่อใช้เป็นทางระบายน้ำ และป้องกันอุทกภัยจากน้ำท่วมและน้ำขัง
• เพื่อใช้ในการชลประทานสำหรับพื้นที่เกษตรกรรม
• เพื่อใช้ในกิจการประปา สำหรับการอุปโภคบริโภคน้ำสะอาดของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเมืองและเขตชุมชนใหญ่ๆ

วัตถุประสงค์ในการขุดคลองข้างต้นนั้น บางครั้งเป็นการขุดคลองเพื่อประโยชน์อย่างใดอย่างหนึ่งโดยเฉพาะ เช่น ในสมัยโบราณ ส่วนใหญ่เป็นการขุดคลองด้วยเหตุผลข้อที่ 1 หรือข้อที่ 2 ในช่วงต่อมา มีวัตถุประสงค์ข้อที่ 3 และข้อที่ 4 เข้ามาเกี่ยวข้อง ส่วนวัตถุประสงค์ข้อที่ 5 นั้นเป็นการขุดคลองเพื่อการประปาในสมัยใหม่เพื่อตอบสนองความต้องการของเมืองหรือชุมชนใหญ่ๆ ในด้านการมีน้ำที่สะอาดสำหรับการอุปโภคและบริโภค