ความทรงจำอันตราตรึง (กาตาลา: La persistència de la memòria; สเปน: La persistencia de la memoria) หรือที่รู้จักกันในชื่อ นาฬิกานิ่ม (กาตาลา: Els rellotges tous; สเปน: Los relojes blandos) และ นาฬิกาละลาย (กาตาลา: Els rellotges fosos; สเปน: Los relojes derretidos) เป็นภาพวาดสีน้ำมันบนผ้าใบที่วาดโดยซัลบาโด ดาลี ศิลปินชาวสเปนในปี ค.ศ. 1931 ภาพได้รับการจัดแสดงครั้งแรกที่หอศิลป์จูเลียน เลวีในปี ค.ศ. 1932 ก่อนผู้บริจาคที่ไม่ออกนามจะมอบให้พิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่ในนครนิวยอร์กในปี ค.ศ. 1934[1] ความทรงจำอันตราตรึง เป็นหนึ่งในภาพวาดที่เป็นที่รู้จักของดาลี และเป็นผลงานที่สำคัญของลัทธิเหนือจริง[2]ความทรงจำอันตราตรึง เป็นภาพวาดขนาด 24 × 33 เซนติเมตรที่ประกอบด้วยองค์ประกอบหลายอย่าง สิ่งที่เด่นชัดที่สุดในภาพคือนาฬิกาพกที่อ่อนตัว เป็นตัวแทน "ความอ่อน" และ "ความแข็ง" ซึ่งเป็นหัวข้อที่ดาลีคิดในขณะนั้น[3] ดอว์น อะเดส นักประวัติศาสตร์ศิลป์กล่าวว่า "นาฬิกานิ่มเป็นสัญญะทางจิตใต้สำนึกของเวลาและอวกาศ ดาลีอาจครุ่นคิดถึงการล่มสลายของกฎเกณฑ์ของจักรวาล"[4] การตีความนี้ทำให้เชื่อกันว่าดาลีพยายามเชื่อมโยงภาพนี้เข้ากับทฤษฎีสัมพัทธภาพพิเศษของอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ที่กล่าวถึงการขยายขนาดของเวลา เมื่ออิลียา พรีโกจิน นักเคมีเชิงฟิสิกส์ถามดาลีถึงเรื่องนี้ ดาลีได้ตอบว่าแรงบันดาลใจของนาฬิกาเหลวไม่ได้มาจากทฤษฎีสัมพัทธภาพ แต่มาจากการสังเกตเนยแข็งกาม็องแบร์ละลายเมื่อถูกแสงแดด[5] ดาลีอาจใช้นาฬิกาดังกล่าวเป็นสิ่งล้อเลียนการเดินของเวลาที่เที่ยงตรงคงที่[6] ตรงกลางภาพเป็นวัตถุคล้ายใบหน้ามนุษย์ ซึ่งดาลีใช้แทนตัวเขาเองในผลงานหลายชิ้น มีการตีความว่าวัตถุดังกล่าวอาจเป็นสิ่งมีชีวิตที่ปรากฏตัวในความฝันของดาลีและเขาไม่สามารถชี้ชัดถึงลักษณะของสิ่งมีชีวิตนั้นได้ นอกจากนี้ ผู้ชมบางส่วนสังเกตเห็นว่าวัตถุนี้หลับตาหนึ่งข้าง ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่า ความทรงจำอันตราตรึง แสดงภาพในความฝัน[7] ด้านซ้ายล่างของภาพมีนาฬิกาสีส้มที่มีมดตอมด้านบนแทนความเสื่อมโทรม[8] ถัดจากนาฬิกาสีส้มมีนาฬิกาอีกเรือนที่มีแมลงวันเกาะด้านบน เงาของแมลงวันแสดงภาพคล้ายร่างมนุษย์ ฉากหลังของภาพเป็นกับดาแกร็วส์ คาบสมุทรทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของแคว้นกาตาลุญญา ซึ่งดาลีใช้เป็นฉากในหลาย ๆ ภาพของเขา[9]