พ่อครูคำ กาไวย์ เกิดเมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 ที่อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ มีบุตรธิดา 4 คน

พ่อครูคำ จบการศึกษาชั้นประถม แต่เนื่องจากมีความสนใจในการแสดงพื้นบ้าน และมีความสามารถในการตีกลองสะบัดชัย ซึ่งเป็นศิลปะพื้นบ้านล้านนา และได้มีโอกาสเข้าประกวดแข่งขันศิลปะพื้นบ้าน เมื่อปี พ.ศ. 2504 และได้รับรางวัลชนะเลิศ ทำให้เป็นที่รู้จักของคนทั่วไป[2]

พ่อครูคำ ได้คิดค้นและประดิษฐ์ชุดการแสดงจำนวนมาก และผลงานที่โดดเด่นคือ การคิดค้นท่ารำ ร่วมกับอาจารย์ของวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่

ในปี พ.ศ. 2557 พ่อครูคำ กาไวย์ ได้ล้มป่วยลงและเข้าทำการรักษาตัวอยู่ที่โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ ตั้งแต่เมื่อวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2557 เป็นต้นมา และได้เสียชีวิตลงอย่างสงบในวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2557 ที่บ้านเกิดในตำบลน้ำแพร่ อำเภอหางดง เชียงใหม่ สิริอายุได้ 81 ปี[3]