ทังกา,
ทางกา หรือ
ธง (
อักษรโรมัน: thangka, thanka, tangka, tanka;
แม่แบบ:IPA-ne;
ทิเบต: ཐང་ཀ་;
เนปาล: पौभा) เป็นคำเรียกจิตรกรรม
พุทธทิเบตที่ทำลงบนผ้าฝ้าย ผ้าไหม หรือ ผ้าเย็บประดับ โดยทั่วไปแสดงภาพทางพระพุทธศาสนาหรือภาพ
มณฑล โดยธรรมเนียมแล้วเก็บรักษาโดยการม้วนเก็บหากไม่ได้นำมาจัดแสดง ทังกามักใช้ในการประกอบพิธีหรือทำสมาธิ และทังกามีส่วนสำคัญมากค่อการใช้เพื่อสอน
พุทธประวัติ, ชีวประวัติของลามะองค์สำคัญ, เทพเจ้า และ
พระโพธิสัตว์ หนึ่งในประเด็นที่นำมาเขียนภาพทังกาคือ
ภาวจักร ซึ่งแทนคำสอน
อภิธรรม ในปัจจุบันมีการผลิตทังกาจำนวนมากเพื่อใช้ประโยชน์ในทางการค้าขายและประดับตกแต่งทังกาน่าจะพัฒนาขึ้นมาพร้อมกับ
จิตรกรรมฝาผนังในวัดทิเบต ซึ่งมีแนวโน้มที่จะอยู่รอดเป็นระยะเวลานานมากกว่า
[1] งานเขียนทิเบตบนผ้าที่เก่าแก่ที่สุดที่ค้นพบอยู่ที่ถ้ำโม่กาวใน
ตุนหวง ในถ้ำที่เรียกว่า "ถ้ำพระสมุด" (Library Cave) เขียนด้วยรูปแบบศิลปะอย่างทิเบต บางส่วนมีอิทธิพลอย่างอินเดียปรากฏ และเป็นลักษณะที่ไม่ใช่แบบจีนฮั่น
[2] ถึงแม้จะไม่ทราบอายุชัดเจน แต่มีการปะมาณอายุชิ้นงานอยู่ที่ราว ค.ศ. 781–848 ตรงกับสมัย
ราชวงศ์ถัง[3]ทังกาบางชิ้นมีจารึกเขียนอยู่ด้านหลัง ระบุว่าเป็นภาพสำหรับทำสมาธิส่วนตัว (thugs dam; ทุกส์ดาม) ของพระเถระรูปสำคัญ
[4] ผู้สร้างสรรค์ทังกาส่วนใหญ่น่าจะเป็นพระสงฆ์ แต่ก็มีพบศิลปินที่เป็นฆราวาสเช่นกัน ตามธรรมเนียมแล้ว ผู้จ้างวานให้สร้างทังกาจะไม่จ่ายค่าจ้าง แต่จะตอบแทนด้วยลักษณะของ "ของขวัญ" มากกว่า
[5] ทังกา หรือ ธง แปลว่า "สิ่งที่สามารถม้วนออกมาได้" ใน
ภาษาทิเบตแบบคลาสสิก[6] ทังกาส่วนใหญ่มีมีลงชื่อผู้สร้าง และงานส่วนใหญ่ไม่เป็นที่ทราบว่าเป็นผลงานของใคร ในวงการสงฆ์ถือว่าการวาดทังกาเป็นความสำเร็จที่สำคัญสำหรับพระสงฆ์รูปหนึ่ง ๆ
[7]