ยุคกลาง

ธงของกษัตริย์วลาดิสลาฟ

คำบรรยายลักษณะธงของเซอร์เบียที่เก่าแก่ที่สุดปรากฏอยู่ในเอกสารคำพรรณาว่าด้วยทรัพย์สมบัติของกษัตริย์สเตฟาน วลาดิสลาฟ ซึ่งได้ถูกเก็บรักษาไว้ที่สาธารณรัฐดูรอฟนิก[6] ในเอกสารดังกล่าวได้ระบุถึงธงอย่างหนึ่งด้วยภาษาละตินว่า vexillum unum de zendato rubeo et blavo หมายถึง "ธงซึ่งทำด้วยผ้าสีแดงและสีน้ำเงินผืนหนึ่ง"[7] อย่างไรก็ตามข้อมูลดังกล่าวนี้ไม่สามารถบอกได้ว่ารายละเอียดของธงนี้เป็นอย่างไร มีการจัดเรียงแถบสีอย่างไรกันแน่ รูปธงสีแดง-น้ำเงินซึ่งได้แสดงตัวอย่างไว้ในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งของธงดังกล่าวซึ่งมักมีการใช้ประดับเพื่อรำลึกถึงเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของเซอร์เบียในยุคกลาง[8] สำหรับอายุของการใช้ธงนั้น แม้ว่ากษัตริย์วลาดิสลาฟจะทรงครองราชย์ระหว่าง ค.ศ. 1234 - 1243 และสวรรคตในปี ค.ศ. 1264 แต่การใช้ธงดังกล่าวน่าจะมีมาก่อนนั้น โดยประมาณว่าไม่เกินช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 13

ธงของซาร์ดูซาน

ภาพวาดธงของเซอร์เบียที่เก่าที่สุดเท่าที่มีการค้นพบปรากฏอยู่ในแผนที่ในปี ค.ศ. 1339 ของแองเจลิโน ดุลเซิร์ท (Angelino Dulcert) นักวาดแผนที่ในช่วงคริตส์ศตวรรษที่ 14 ชาวสเปน ในแผนที่ดังกล่าวได้ปรากฏรูปธงของดินแดนต่างๆ จำนวนหนึ่ง ซึ่งรูปธงของเซอร์เบียในแผนที่ดังกล่าวปรากฏอยู่เหนือจุดบอกตำแหน่งเมืองสโกเปีย (ระบุชื่อในแผนที่ Skopi) โดยมีชื่อประเทศเซอร์เบีย (Seruja) กำกับไว้ที่ด้านต้นของธง รูปของธงนั้นแสดงด้วยรูปนกอินทรีสองหัวสีแดงบนพื้นธงสีเหลือง[9]

ยุคแห่งการลุกขึ้นสู้ครั้งแรกของชาวเซิร์บ

ในยุคแห่งการลุกขึ้นสู้ครั้งแรกของชาวเซิร์บ[10] ได้ปรากฏการธงต่างเป็นสัญลักษณ์ในการรบอย่างหลากหลาย ท่ามกลางธงเหล่านี้ มีอยู่ธงหนึ่งที่มีความเกี่ยวโยงมาถึงธงชาติเซอร์เบียยุคปัจจุบัน ได้แก่ ธงของมาเตยา เนนาโดวิช (Mateja Nenadović) อาร์คบิชอปชาวเซิร์บซึ่งเป็นผู้นำสำคัญคนหนึ่งในการลุกขึ้นสู้ครั้งนั้น ธงดังกล่าวนั้นเป็นธงสีขาว-แดง-น้ำเงิน ภายในธงมีรูปกางเขน 3 รูป[11] บรรดากองทัพที่เข้าร่วมในการลุกขึ้นสู้ครั้งนั้น โดยทั่วไปจะใช้ธงสีเหลืองมีรูปเครื่องหมายต่างๆ เป็นสัญลักษณ์ ส่วนธงของวอยโวดต่างๆ (voivode - ชื่อเขตการปกครองเทียบเท่าระดับมณฑลหรือจังหวัดของรัฐในคาบสมุทรบอลข่าน) มักจะใช้ธงสีแดง-ขาว ทำด้วยผ้าไหม มีรูปเครื่องหมายนกอินทรีสองหัวตามแบบตราอาร์มของรัสเซีย ธงเหล่านี้อาจใช้พื้นสีเป็นสีอื่นๆ ได้เช่นกัน เช่น แดง-เหลือง, แดง-ขาว-น้ำเงิน, และ แดง-น้ำเงิน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสีของตราสัญลักษณ์ที่หน่วยการปกครองของตนเองใช้อยู่ สัญลักษณ์ที่มักปรากฏในธงยุคนี้บ่อยที่สุดได้แก่กางเขนเซอร์เบีย รองลงมาคือตราอาร์มของดินแดนทรีบัลเลีย (Tribalia) และกางเขนรูปแบบอื่นๆ[12]

• ธงในช่วงต้น ค.ศ. 1804
• ธงของกองทัพที่เข้าร่วมการลุกขึ้นสู้ ค.ศ. 1809
• ธงของเซอร์เบียชนิดหนึ่ง ค.ศ. 1807 (ภาพจำลอง)
• ธงของวอยโวดแห่งหนึ่ง ค.ศ. 1811

ธงสมัยใหม่

รัฐธรรมนูญเซอร์เบียในปี ค.ศ. 1835 ได้ระบุถึงลักษณะของธงชาติเซอร์เบียว่าเป็นธงสามสีแบบแนวนอน มีแถบสีแดง สีขาว และสีน้ำเงินเข้ม (ในต้นฉบับใช้คำว่า čelikasto-ugasita ซึ่งหมายถึงสีน้ำเงินเข้มจนเกือบดำ) รัฐธรรมนูญดังกล่าวถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากรัสเซีย และแบบธงดังกล่าวเองก็ถูกมองว่าเป็นการจงใจเลือกให้พ้องกับธงรัฐบาลปฏิวัติของฝรั่งเศส (ในปี ค.ศ. 1835 ฝรั่งเศสอยู่ในยุคของราชวงศ์บูร์บงฟื้นฟู ใช้ธงสีขาวเป็นสัญลักษณ์) [13] หลังจากนั้นไม่นาน จักรวรรดิออตโตมันจึงได้เรียกร้องให้ มิโลส ออร์เบโนวิกที่ 1 เจ้าผู้ครองราชรัฐเซอร์เบีย ให้ร่างรัฐธรรมนุญใหม่โดยมีบทบัญญัติว่าด้วยธงชาติและตราแผ่นดิน[14] และหลังจากนั้นไม่นาน จึงได้มีราชโองการของจักรพรรดิแห่งออตโตมันในปีนั้น อนุญาตให้ชาวเซิร์บสามารถใช้ธงเดินเรือทะเลของตนเองได้ โดยธงดังกล่าวเป็นธงสามสี เรียงแถบสีแดงอยู่บน สีน้ำเงินอยู่กลาง และสีขาวอยู่ล่าง[15] นับได้ว่าเป็นการปรากฏขึ้นครั้งแรกของแถบสีธงที่กลายเป็นธงชาติเซอร์เบียปัจจุบัน.[16]

แถบสีธงดังกล่าวนั้นเป็นการเรียงแถบสีกลับกันกับธงชาติรัสเซียอย่างชัดเจน เรื่องเล่าต่างๆ ของชาวเซอร์เบียหลายเรื่องที่ยังคงอยู่ถึงทุกวันนี้ส่วนหนึ่งมักเป็นเรื่องของสาเหตุที่แถบสีธงเซอร์เบียสลับกับธงรัสเซีย ยกตัวอย่างเช่น[17]

ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 1 การใช้สามสีของเซอร์เบียได้กลายเป็นสิ่งต้องห้ามในเซอร์เบียส่วนที่ถูกยึดครอง[18] เมื่อสิ้นสุดสงครามแล้วจึงได้มีการสถาปนาราชอาณาจักรยูโกสลาเวียขึ้น ธงของเซอร์เบียจึงไม่ปรากฏในยุคนี้เพราะเซอร์เบียได้กลายเป็นเขตการปกครองหนึ่งของยูโกสลาเวีย ต่อมาในช่วงหลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 สันนิบาตคอมมิวนิสต์แห่งยูโกสลาเวียได้มีอำนาจในการปกครองประเทศในปี ค.ศ. 1945 จึงได้มีการแบ่งเขตการปกครองของยูโกสลาเวียเป็น 6 สาธารณรัฐย่อย ซึ่งหนึ่งในจำนวนนั้นก็มีเซอร์เบียรวมอยู่ด้วย ในช่วงเวลาดังกล่าวนี้เอง ดาวแดงของลัทธิคอมมิวนิสต์ก็ได้ถูกเพิ่มเข้ามาในธงชาติเซอร์เบียเดิมเพื่อใช้เป็นธงของสาธารณรัฐสังคมนิยมเซอร์เบีย โดยธงดังกล่าวนี้ใช้เป็นธงของมอนเตเนโกรในช่วงเวลาเดียวกันด้วย อนึ่ง ลักษณะของธงเซอร์เบียในยุคนี้ถือว่าคล้ายคลึงอย่างยิ่งกับธงชาติยูโกสลาเวีย ซึ่งใช้ธงสามสีมีรูปดาวแดงอยูกลางธง[18][19]

เมื่อยูโกสลาเวียล่มสลายในปี ค.ศ. 1992 รูปดาวแดงจึงถูกยกเลิกและกลับมาใช้ธงสามสี แดง-น้ำเงิน-ขาว เป็นธงชาติเซอร์เบียอีกครั้ง (ในนามเซอร์เบียและมอนเตเนโกร) โดยคงอัตราส่วนความกว้างต่อความยาวธงไว้ที่ 1:2 ดังเช่นธงในสมัยยูโกสลาเวีย จนกระทั่งมีการเปลี่ยนแปลงแบบธงมาเป็นแบบปัจจุบันในปี ค.ศ. 2006 โดยคงลักษณะของธงไว้ตามเดิม แต่แก้ไขอัตราส่วนความกว้างต่อความยาวธงเป็น 2:3

• ราชรัฐเซอร์เบีย
  ค.ศ. 1835-1882
• ราชอาณาจักรเซอร์เบีย
  ค.ศ. 1892-1918
• เซอร์เบียภายใต้การยึดครองของนาซีเยอรมนี
  ค.ศ. 1941-1944
• สาธารณรัฐสังคมนิยมเซอร์เบีย
  ค.ศ. 1945-1991
• สาธารณรัฐเซอร์เบีย
  ค.ศ. 1991-2004