นักบุญเกรกัวร์แห่งตูร์[3] กล่าวว่าเป็นเดนิสเป็นบิชอปแห่งปารีสและถูกสังหารโดยการตัดคอด้วยดาบ หลักฐานทางลายลักษณ์อักษรฉบับแรกที่เกี่ยวกับชีวิตและการเป็นมรณสักขีของนักบุญเดนิสอยู่ใน “Passio SS. Dionysii Rustici et Eleutherii” ที่เขียนราว ค.ศ. 600 ที่อ้างอย่างไม่ถูกต้องว่าเขียนโดยกวีเวแนนเชียส ฟอร์ทูนาทัส เท่าที่ทราบจากหนังสือเล่มนี้ เดนิสถูกส่งตัวจากอิตาลีมาเปลี่ยนผู้คนในกอลให้หันไปนับถือคริสต์ศาสนาในคริสต์ศตวรรษที่ 3 ซึ่งสัมพันธ์กับการส่ง “อัครทูตประจำชาวกอล” (apostles to the Gauls) ที่กล่าวกันว่าทำการส่งภายใต้ความรับผิดชอบของสมเด็จพระสันตะปาปาฟาเบียน ที่เกิดขึ้นหลังจากการเบียดเบียนคริสต์ศาสนิกชนกลุ่มเล็ก ๆ ที่ลูเทเทียโดยจักรพรรดิเดเชียส[4] เดนิส รัสติคัส และเอลูเทเรียสผู้มาเสียชีวิตพร้อมกันจึงเดินทางไปตั้งถิ่นฐานในบริเวณ Île de la Cité บนฝั่งแม่น้ำแซน โรมัน ปารีสตั้งอยู่บนเนินสูงทางเล็ฟต์แบงค์ไกลจากแม่น้ำ

การเป็นมรณสักขี

เดนิสขัดแย้งกับนักบวชในลัทธินอกศาสนาเพราะไปทำให้ผู้คนหันมานับถือคริสต์ศาสนาเป็นจำนวนมากถูกลงโทษประหารชีวิตโดยการตัดศีรษะที่เนินสูงในปารีสที่ปัจจุบันคือมงมาทร์ ที่น่าจะเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของดรูอิด การสังหารเดนิสและเพื่อนนักบวชเชื่อกันว่าเป็นเหตุการณ์ที่เป็นที่มาของชื่อมงมาทร์ ที่อาจจะมาจากคำว่า “mons martyrium” (เนินมรณสักขี}})[1], although in fact the name is more likely to derive from mons mercurei et mons martis, Mountain of Mercury and Mars [5] หลังจากที่ศีรษะหลุดจากบ่า เดนิสก็หยิบหัวของตนเองขึ้นมาถือและเดินต่อไปอีกหกไมล์ เทศนาไปตลอดทางซึ่งทำให้เดนิสกลายเป็นนักบุญองค์หนึ่งในบรรดา “นักบุญถือศีรษะ” (Cephalophore) ในชีวประวัตินักบุญ รายละเอียดของการเป็นมรณสักขีหนึ่งได้รับการบันทึกใน “ตำนานทอง” และใน “ชีวิตของนักบุญ” โดยบัตเลอร์[6] จุดที่เด็นนิสเสียชีวิตจริงหลังจากที่เดินเทศน์มาก็ได้มีการก่อสร้างโบสถ์น้อยที่ต่อมากลายเป็นมหาวิหารแซ็ง-เดอนี ซึ่งเป็นที่บรรจุพระศพของพระมหากษัตริย์และพระราชินีของฝรั่งเศสเป็นจำนวนหลายพระองค์ อีกตำนานหนึ่งกล่าวว่าร่างของเดนิสถูกโยนลงไปในแม่น้ำแซน แต่ผู้เปลี่ยนศาสนาไปดึงศพมาได้แลนำมาฝังต่อมา[2]