นักองค์แบน

นักองค์แบน บ้างออกพระนามว่า แป้น[1][2] หรือ แม้น[3] (ราว พ.ศ. 2352—2383) เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี หรือนักองค์จัน ประสูติแต่นักนางเทพ และเป็นหลานสาวของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) ต้นสกุลอภัยวงศ์ ครั้นเมื่อตกอยู่ในอิทธิพลญวนจึงมีอีกพระนามหนึ่งว่า เจ้าหญิงหง็อก เบี่ยน (Ngọc Biện, 玉卞)หลังพระบิดาเสวยทิวงคตในช่วงสงครามอานัมสยามยุทธ จักรพรรดิมิญ หมั่งมีพระราชโองการขุนนางจัดพระราชพิธีอภิเษกให้พระองค์เม็ญ ซึ่งเป็นพระขนิษฐาต่างพระชนนีเสวยราชย์แทนพระบิดา[4] เพราะในช่วงเวลานั้นเจ้านายเขมรที่เป็นชายเข้าไปพึ่งพระบรมโพธิสมภารพระเจ้ากรุงสยาม คงเหลือแต่เจ้านายเขมรผู้หญิง ฝ่ายญวนจึงกวาดเจ้านายเขมรไปเมืองญวน หวังให้เป็นประเทศราช[5] แต่เพราะนักองค์แบนมีความสนิทสนมกับสยามมากที่สุด จึงถูกฝ่ายญวนปลงพระชนม์ฐานแปรพักตร์ที่แม่น้ำโขง