นิรุกติศาสตร์ การเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ของภาษา เป็นลูกคำของคำว่า "นิรุกติ" แปลว่า ภาษา ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้ความหมายไว้ ซึ่งคำว่า นิรุกติศาสตร์ หรือ การเรียนรู้เกี่ยวกับที่มาของภาษา ซึ่งตรงกับศัพท์บัญญัติ จากคำว่า philology[2] ในภาษาอังกฤษ ซึ่งมีการเริ่มใช้ในระหว่าง ค.ศ. 1350-1400 โดยก่อนหน้านั้นในอดีตมีการใช้คำว่า "linguistics" ซึ่งคำว่า philology มีรากศัพท์มาจากภาษาละติน และภาษากรีก ก็คือ การเรียนรู้ถึงภูมิหลัง และการใช้ในปัจจุบัน ของการสื่อสารของมนุษย์ ไม่ว่าด้วยวิธีการพูดหรือการเขียน แม้ว่าคุณลักษณะทั่วไปของภาษาที่ถูกศึกษา จะมีความสำคัญมากกว่าที่มา หรืออายุ แต่การศึกษาเรื่องที่มาและอายุของคำก็มีความสำคัญเช่นกัน

คำว่า ฟิโลโลจี (philology) ในภาษาอังกฤษ มาจากคำศัพท์ภาษากรีก ฟิลอส (Φιλος) ความรักอย่างพี่น้อง และ โลกอส (λογος) สนใจ หมายถึง ความรักในคำศัพท์ การศึกษาเชิงนิรุกติศาสตร์ คือการทำความเข้าใจถึง ที่มาของภาษา และมักใช้ในการศึกษาภาษา หรือคัมภีร์โบราณ

คำนี้ มักจะใช้สับสนกับคำว่า ศัพทมูลวิทยา (etymology) ซึ่งเป็นการศึกษาที่มาของคำศัพท์