น้ำเซาะทราย เป็นนวนิยายบทประพันธ์โดย กฤษณา อโศกสิน นักเขียนรางวัลซีไรท์และศิลปินแห่งชาติ ตีพิมพ์เป็นตอนๆ โดยพิมพ์ฉบับรวมเล่มครั้งแรกในปี พ.ศ. 2512 เป็นนิยายที่สะท้อนปัญหาครอบครัวและการต่อสู้ของผู้หญิงเพื่อเรียกร้องสิทธิความชอบธรรม และทำให้เห็นภาพอันชัดเจนของคนที่ผิดศีล คือเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับสามีคนอื่น[1] โดยเป็นเรื่องราวครอบครัวของ ภีม และ วรรณรี ที่มีลูก 2 คนชายและหญิงชื่อ ปอ และ ป่าน แต่เมื่อพุดกรอง ที่ภีมเคยหลงรักตั้งแต่สมัยมหาวิทยาลัยจึงทำให้เกิดปัญหาครอบครัวขึ้นน้ำเซาะทราย ได้รับการทำเป็นละคร 5 ครั้ง และภาพยนตร์ 2 ครั้ง โดยทำเป็นละครครั้งแรกในปี พ.ศ. 2516 ออกอากาศทางช่อง 4 บางขุนพรหม สร้างครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2522 ทางช่อง 5 สร้างครั้งที่ 3 ปี พ.ศ. 2536 ทางช่อง 7 สร้างครั้งที่ 4 ปี พ.ศ. 2544 ทางช่อง 3 และครั้งที่ 5 ปี พ.ศ. 2560 ทางช่อง 7[2] สำหรับฉบับปี 2560 ได้รับเรตติ้งเฉลี่ย 6.8 โดยตอนที่ทำเรตติ้งดีที่สุดคือตอนจบ ทำได้ 8.2[3] หรือจำนวนผู้ชมกว่า 5.4 ล้านคน[4] สำหรับฉบับภาพยนตร์ สร้างครั้งแรกปี พ.ศ. 2516 กำกับโดยวิจิตร คุณาวุฒิ ได้รับรางวัลตุ๊กตาทอง ครั้งที่ 9 ในสาขาบทภาพยนตร์ยอดเยี่ยม[5] ฉบับต่อมากำกับโดยชาลี อินทรวิจิตร ออกฉายปี พ.ศ. 2529[6] ฉบับนี้มีเพลงดังคือ "น้ำเซาะทราย" ขับร้องโดยจำรัส เศวตาภรณ์ ซึ่งได้รับรางวัลตุ๊กตาทอง ครั้งที่ 18[7]