เมนูนำทาง
บรรดาศักดิ์ไทย บรรดาศักดิ์ขุนนางไทยบรรดาศักดิ์ของขุนนางไทยแบ่งออกได้เป็น 8 ระดับ[6]คือ
แต่ละบรรดาศักดิ์ จะมี ศักดินา ประกอบกับบรรดาศักดิ์นั้นด้วย ระบบขุนนางไทย ถือว่า ศักดินา สำคัญกว่า บรรดาศักดิ์ เพราะศักดินา จะใช้เป็นตัววัดในการปรับไหม และ พินัย ในกรณีขึ้นศาล บรรดาศักดิ์ ใน พระไอยการนาพลเรือน นาทหาร หัวเมือง นี้ ค่อนข้างสับสนและไม่เป็นระบบ คล้ายๆ กับว่า ผู้ออกกฎหมายนึกอยากจะให้บรรดาศักดิ์ใด ศักดินาเท่าไหร่ ก็ใส่ลงไป โดยไม่ได้จัดเป็นระบบแต่อย่างใด (เพิ่มเติมวันที่ 4 มีนาคม 2550 ตามความเห็นไม่คิดว่าจะจัดไม่เป็นระบบแต่อย่างใด แต่เป็นลักษณะอย่าง เช่น เมืองตากเป็นเมืองเล็กๆ พระยาตากอาจถือศักดินาสูงสุดอยู่ในเมืองตาก หมายความว่าใหญ่สุดในเมืองตากทั้งศักดินาและบรรดาศักดิ์ แต่อย่างที่บอกไป เมืองตากเป็นเมืองเล็ก เป็นไปได้ว่าอาจมีศักดินาต่ำกว่ายศขุนของอยุธยาซึ่งถือว่าเป็นเมืองใหญ่ก็เป็นได้ ทั้งนี้ควรหาข้อมูลเปรียบเทียบตรงจุดนี้ให้กระจ่าง) ดังนั้น จึงมีขุนนางใน กรมช่างอาสาสิบหมู่ หรือ บางกรม ที่มีบรรดาศักดิ์เป็นพระยา แต่ศักดินาต่ำกว่า 1,000 ซึ่งถือเป็นขุนนางระดับต่ำ
ในสมัยต่อมาได้มีการเพิ่มเติม บรรดาศักดิ์ต่าง ๆ จากทำเนียบพระไอยการนาพลเรือน นายหาร หัวเมือง ขึ้นอีกเป็นอันมาก
ขุนนางของไทยสมัยโบราณ ไม่เหมือนกับขุนนางในประเทศตะวันตก คือ ไม่ได้เป็นขุนนางสืบตระกูล ผู้ที่ได้ครองบรรดาศักดิ์ก็อยู่ในบรรดาศักดิ์เฉพาะตนเท่านั้น จึงเทียบได้กับข้าราชการ หรือ ระบบชั้นยศของข้าราชการในสมัยปัจจุบัน ที่มีการแบ่งเป็นระดับต่างๆ แต่ขุนนางไทยในสมัยโบราณ จะมีราชทินนาม และ ศักดินา เพิ่มเติมแตกต่างจากข้าราชการในปัจจุบันที่มีเพียงชั้นยศเท่านั้น
บรรดาศักดิ์ จมื่น หรือ พระนาย นั้น เป็นบรรดาศักดิ์ หัวหน้ามหาดเล็ก ในกรมมหาดเล็ก ศักดินา 800-1000 เทียบได้เท่ากับ บรรดาศักดิ์ พระ ที่มีศักดินาใกล้เคียงกัน แต่จมื่นนั้น ได้รับการยกย่องมากกว่า เนื่องจากอยู่ใกล้ชิดพระเจ้าแผ่นดิน และมักจะมีอายุยังน้อย อยู่ในระหว่าง 20-30 ปี มักเป็นลูกหลานของขุนนางชั้นผู้ใหญ่ที่นำมาถวายตัวรับใช้ใกล้ชิด พระเจ้าแผ่นดิน และเป็นช่องทางเข้ารับราชการต่อไปในอนาคต
หากเทียบบรรดาศักดิ์ไทยในอดีต กับ ปัจจุบัน เทียบได้ดังนี้
สมเด็จเจ้าพระยา - ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ , ประธานองคมนตรี , ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ น.ร. ฯลฯ
เจ้าพระยา - นายกรัฐมนตรี, รัฐมนตรีว่าการกระทรวง , ประธานรัฐสภา , ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าชั้น ปฐมจุลจอมเกล้า ฯลฯ
พระยา - ข้าราชการระดับ ปลัดกระทรวง, ผู้บัญชาการเหล่าทัพ, ผู้ว่าราชการจังหวัด, เอกอัครราชทูต, อธิบดี ฯลฯ
เมนูนำทาง
บรรดาศักดิ์ไทย บรรดาศักดิ์ขุนนางไทยใกล้เคียง
บรรดาศักดิ์ไทย บรรดาศักดิ์อังกฤษ บรรดาศักดิ์ บรรดาศักดิ์ยุโรป บรรดาศักดิ์จีน บรรหาร ศิลปอาชา บรรยากาศของโลก บรรณาธิการ บรรณานุกรม บรรยากาศแหล่งที่มา
WikiPedia: บรรดาศักดิ์ไทย http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2485/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2487/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2487/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2489/A/... http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2512/D/...