ประเพณีและความเชื่อ

ชุมชนบางกระดี่ยังคงรักษาวัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายมอญ ยังคงยึดมั่นในพุทธศาสนาอย่างเหนียวแน่น โดยมีวัดบางกระดี่เป็นศูนย์รวมของชาวมอญบางกระดี่[3] ประเพณีที่สำคัญ เช่น ในเดือนกันยายนมีเทศกาลตักบาตรน้ำผึ้ง และในเดือนตุลาคมมีเทศกาลตักบาตรดอกไม้ ตักบาตรเทโว และเทศกาลกวนกระยาสารทในช่วงวันออกพรรษา[4] และในวันสงกรานต์ ยังคงรักษาอัตลักษณ์ของความเป็นมอญเอาไว้ได้อย่างเหนียวแน่น นอกจากจะมีการทำบุญเลี้ยงพระและสรงน้ำพระแล้ว ยังมีมหรสพและกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การเล่นสะบ้ามอญ การขับร้องและเล่นดนตรีมอญที่เรียกว่า ทะแย การทำอาหารคาวหวานไม่ว่าจะเป็นข้าวแช่ การกวนกาละแม การทำขนมฝอยทอง ทองหยอด เม็ดขนุน และขนมลอดช่อง[5]

การปลูกเรือน ลักษณะแบบบ้านไทย มีทั้งเรือนไทยใต้ถุนสูง ซึ่งทำด้วยไม้ทั้งหลัง และที่เป็นครึ่งตึกครึ่งไม้ รวมถึงเรือนแบบเก่าที่มุงด้วยใบจาก บ้านมีเสาเรือนอยู่ 3 ต้น ที่สำคัญคือ เสาแรกซึ่งเป็นเสาเอกเรียกว่า "เสาตัวผู้" เป็นเสาผีบรรพบุรุษ หรือที่เรียกว่า "เสาปาโหนก" เสาที่สองเป็นเสาโทเรียกว่า "เสาตัวเมีย" และเสาที่สามเป็นเสาพระ ซึ่งจะอยู่ทางทิศตะวันออกของตัวบ้าน หากจะขยายบ้านจะขายะด้านที่อยู่ด้านทิศตะวันตกและทิศใต้เท่านั้น เวลาคนตาย ประเพณีของมอญนั้นนิยมนำศพลอดใต้ถุนบ้าน ถ้าบ้านใดไม่มีบันไดนอกตัวบ้านดังกล่าว ก็จะทำทางโดยเจาะช่องไว้สำหรับนำศพลงจากเรือน ไม่นิยมนำศพออกทางประตู เชื่อว่าไม่เป็นมงคล

ความเชื่อและพิธีกรรม มีการนับถือผีบรรพบุรุษ ที่เรียกว่า "อะโหนก" หรือ "ปาโหนก" แปลว่า พ่อปู่ ซึ่งหมายถึง ผีบรรพบุรุษ โดยจะมีสัญลักษณ์อยู่ที่เสาเอกของบ้าน และปาโหนกของมอญบางกระดี่ จะอยู่กับลูกชายคนเล็กเท่านั้น ยกเว้นกรณีที่มีลูกชายคนเดียวก็อนุโลมได้ แต่ถ้าไม่มีลูกชายเลย ปาโหนกจะต้องอยู่กับญาติพี่น้องที่เป็นตระกูลเดียวกัน มีการเซ่นบูชาปาโหนก 1 ครั้ง มักจะทำหลังสงกรานต์ ความเชื่อเรื่องผี เช่น ผีเต่า ผีงู ผีไก่ และผีข้าวเหนียว เป็นต้น หากเจ็บป่วยไม่รู้สาเหตุจะมีพิธีรำผีมอญ

การแต่งกาย

การแต่งกายในยามปกติจะไม่แตกต่างจากคนไทย แต่จะแต่งกายแบบมอญตามประเพณีหรือตามเทศกาลต่าง ๆ จะสวมเสื้อคอพวงมาลัย มีทั้งที่เป็นพื้นเรียบและลายดอกหลากสีสวยงาม กางเกง ส่วนใหญ่นิยมนุ่งกางเกงขาก๊วย ซึ่งมีทั้งขาสั้นสามส่วนและขายาว สีที่นิยมคือ สีดำ น้ำตาล และน้ำเงิน ในงานเทศกาลประเพณีผู้ชายมอญสวมผ้าโสร่งแบบพื้น และแบบลายตาหมากรุกหลากสี นุ่งให้มีจีบอยู่ด้านหน้า แล้วปล่อยชายพกให้เป็นพู่ห้อยลงมา มีผ้าพาดไหล่หรือผ้าคล้องคอ เรียกว่า หยาดอะบัว

ส่วนผู้หญิงทรงผมสำหรับสตรีผู้สูงอายุ เป็นการเกล้ามวยผม คล้ายเกือกม้า เรียกว่า อะนดซก ใช้เสียบแนวตั้ง อีกชิ้นหนึ่งมีลักษณะคล้ายใบไผ่ เรียกว่า หะเลียงซก ใช้เสียบแนวนอน หาไปงานบุญ จะประดับมวยผมด้วยดอกไม้หรือลูกปัดที่มีภู่ห้อยหลากสี เรียกว่า "แหมะแกวปาวซก" เสื้อในยามปกติผู้หญิงมอญจะสวมเสื้อตามสมัยนิยม ส่วนผู้สูงวัยมักจะใส่เสื้อชั้นในคอกระเช้าแบบหลวม ๆ และแบบรัดทรงมีกระดุมด้านหน้า หญิงมอญนุ่งผ้านุ่งในทุกวัย ยกเว้นทำธุระนอกบ้างจะแต่งกายตามสมัยนิยม ผ้าสไบเฉียง มีลักษณะการห่ม 3 แบบ คือ แบบพาดไหล่เพียงด้านเดียว แบบคล้องคอห้อยชายผ้าทั้งสองไว้ด้านหลัง และแบบสไบเฉียง เรียกผ้าสะไบเฉียงว่า หะเหริ่มโต๊ะ[6]