เมนูนำทาง
ประสาทสมอง
เส้นประสาทสมองทั้ง 12 คู่สามารถเรียกเป็นชื่อย่อโดยใช้คำว่า "Cranial nerve" หรือ "CN" แล้วตามด้วยเลขโรมันแสดงลำดับที่ของเส้นประสาทคู่นั้น ลำดับที่จะเรียงตามตำแหน่งของนิวเคลียสในก้านสมอง เช่น เส้นประสาทสมองเส้นที่ 3 (CN III หรือ เส้นประสาทกล้ามเนื้อตา) ออกจากก้านสมองในตำแหน่งที่สูงกว่าเส้นประสาทสมองเส้นที่ 12 (CN XII หรือ เส้นประสาทกล้ามเนื้อลิ้น) เพราะจุดเริ่มต้นของเส้นประสาทสมองเส้นที่ 12 จะอยู่ต่ำกว่าของเส้นประสาทสมองเส้นอื่นๆ
| # | ชื่อ | นิวเคลียส | หน้าที่ |
| 1 | เส้นประสาทรับกลิ่น หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 1 หรือ ฆานประสาท (Olfactory nerve) | แอนทีเรียร์ ออลแฟกทอรี นิวเคลียส (Anterior olfactory nucleus) | นำความรู้สึกเกี่ยวกับกลิ่น |
| 2 | เส้นประสาทตา หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 2 หรือ เส้นประสาทการเห็น หรือ จักษุประสาท (Optic nerve) | แลเทอรัล เจนิคูเลต นิวเคลียส (Lateral geniculate nucleus) | นำข้อมูลการรับภาพไปยังสมอง |
| 3 | เส้นประสาทกล้ามเนื้อตา หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 3 (Oculomotor nerve) | ออกคิวโลมอเตอร์ นิวเคลียส (Oculomotor nucleus) , เอดิงเงอร์-เวสท์ฟัล นิวเคลียส (Edinger-Westphal nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อลีเวเตอร์ แพลพีบรี ซุพีเรียริส (levator palpebrae superioris) , ซุพีเรียร์ เรกตัส (superior rectus) , มีเดียล เรกตัส (medial rectus) , อินฟีเรียร์ เรกตัส (inferior rectus) , และ อินฟีเรียร์ ออบลีก (inferior oblique) ซึ่งทั้งหมดเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวลูกตา |
| 4 | เส้นประสาททรอเคลียร์ หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 4 (Trochlear nerve) | ทรอเคลียร์ นิวเคลียส (Trochlear nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก (superior oblique muscle) ซึ่งทำหน้าที่กลอกตาลงล่าง กลอกตาออกด้านนอก และกลอกตาเข้าด้านใน |
| 5 | เส้นประสาทไทรเจมินัล หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 5 (Trigeminal nerve) | ปรินซิปัล เซนซอรี ไทรเจมินัล นิวเคลียส (Principal sensory trigeminal nucleus) , สไปนัล ไทรเจมินัล นิวเคลียส (Spinal trigeminal nucleus) , มีเซนเซฟาลิก ไทรเจมินัล นิวเคลียส (Mesencephalic trigeminal nucleus) , ไทรเจมินัล มอเตอร์ นิวเคลียส (Trigeminal motor nucleus) | รับความรู้สึกจากใบหน้าและสั่งการกล้ามเนื้อในการเคี้ยว (muscles of mastication) |
| 6 | เส้นประสาทแอบดิวเซนต์ หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 6 (Abducens nerve) | แอบดิวเซนต์ นิวเคลียส (Abducens nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อแลเทอรัล เรกตัส (lateral rectus) ซึ่งทำหน้าที่กลอกตาออกทางด้านนอก |
| 7 | เส้นประสาทเฟเชียล หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 7 (Facial nerve) | เฟเชียล นิวเคลียส (Facial nucleus) , ซอลิเทรี นิวเคลียส (Solitary nucleus) , ซุพีเรียร์ แซลิเวรี นิวเคลียส (Superior salivary nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อในการแสดงสีหน้า (muscles of facial expression) และกล้ามเนื้อสเตปีเดียส (stapedius) รับความรู้สึกพิเศษเกี่ยวกับรสชาติจากด้านหน้า 2 ส่วน 3 ของลิ้น และสั่งการต่อมน้ำลาย (ยกเว้นต่อมพาโรติด) และต่อมน้ำตาให้หลั่ง |
| 8 | เส้นประสาทหู หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 8 หรือ เส้นประสาทการได้ยิน หรือ โสตประสาท (Vestibulocochlear nerve or auditory-vestibular nerve or statoacustic nerve) | เวสทิบิวลาร์ นิวเคลียส (Vestibular nuclei) , คอเคลียร์ นิวเคลียส (Cochlear nuclei) | รับความรู้สึกเกี่ยวกับเสียง การหมุน และแรงโน้มถ่วง (ซึ่งสำคัญในการทรงตัวและการเคลื่อนไหว) |
| 9 | เส้นประสาทลิ้นคอหอย หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 9 (Glossopharyngeal nerve) | นิวเคลียส แอมบิกิวอัส (Nucleus ambiguus) , อินฟีเรียร์ แซลิเวรี นิวเคลียส (Inferior salivary nucleus) , ซอลิเทรี นิวเคลียส (Solitary nucleus) | รับรสชาติจากด้านหลัง 1 ส่วน 3 ของลิ้น สั่งการต่อมพาโรติดให้หลั่ง และสั่งการกล้ามเนื้อสไตโลฟาริงเจียส (stylopharyngeus) ซึ่งจำเป็นในการรับความรู้สึกสัมผัส ความเจ็บปวด และอุณหภูมิ ความรู้สึกจะถูกส่งไปยังทาลามัสด้านตรงข้ามและไฮโปทาลามิก นิวเคลียสบางอัน |
| 10 | เส้นประสาทเวกัส หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 10 (Vagus nerve) | นิวเคลียส แอมบิกิวอัส (Nucleus ambiguus) , ดอร์ซัล มอเตอร์ เวกัล นิวเคลียส (Dorsal motor vagal nucleus) , ซอลิเทรี นิวเคลียส (Solitary nucleus) | เลี้ยงกล้ามเนื้อส่วนใหญ่ของกล่องเสียงและคอหอย ให้เส้นประสาทพาราซิมพาเทติกไปยังอวัยวะในช่องอกและช่องท้องเกือบทั้งหมดไปจนถึงส่วนโค้งของลำไส้ใหญ่ใต้ม้าม (splenic flexure) และรับความรู้สึกพิเศษเกี่ยวกับรสชาติจากฝาปิดกล่องเสียง (epiglottis) หน้าที่หลักคือควบคุมกล้ามเนื้อในการออกเสียง อาการหากเส้นประสาทนี้เสียไปคือ การกลืนลำบาก (dysphagia) |
| 11 | เส้นประสาทแอกเซสซอรี หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 11 (Accessory nerve or cranial accessory nerve or spinal accessory nerve) | นิวเคลียส แอมบิกิวอัส (Nucleus ambiguus) , สไปนัล แอกเซสซอรี นิวเคลียส (Spinal accessory nucleus) | ควบคุมกล้ามเนื้อของคอและทำหน้าที่ทับซ้อนกับของเส้นประสาทเวกัส ตัวอย่างของอาการหากเส้นประสาทนี้เสียไปคือ ไม่สามารถยักไหล่ หมุนหรือขยับศีรษะได้ยาก และ velopharyngeal insufficiency) |
| 12 | เส้นประสาทกล้ามเนื้อลิ้น หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 12 (Hypoglossal nerve) | ไฮโปกลอสซัล นิวเคลียส (Hypoglossal nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อของลิ้นและกล้ามเนื้อลิ้นอื่นๆ มีความสำคัญในการกลืน [การสร้างโบลัส bolus formation] และการออกเสียง |
เมนูนำทาง
ประสาทสมองใกล้เคียง
แหล่งที่มา
WikiPedia: ประสาทสมอง