ปลดแอก คนย่ำคน (อังกฤษ: 12 Years a Slave) เป็นภาพยนตร์อังกฤษ/อเมริกันแนวดรามาประวัติศาสตร์ ดัดแปลงจากอัตชีวประวัติชื่อเดียวกัน (ชื่อภาษาไทยคือ "ฤๅสิ้นสุดมนุษยภาพ") ในปี ค.ศ. 1853 แต่งโดยโซโลมอน นอร์ธัป เสรีชนชาวนิวยอร์กผู้ถูกลักพาตัวในวอชิงตันดีซีในปี ค.ศ. 1841 และถูกขายเป็นทาส ต้องทำงานในโรงฝ้ายในรัฐลุยเซียนาเป็นเวลาสิบสองปีกว่าจะได้รับอิสรภาพ อัตชีวประวัติของนอร์ธัปที่เป็นวิชาการฉบับแรกได้รับการตรวจแก้โดยซู อีคินและโจเซฟ ล็อกส์ดอนในปี ค.ศ. 1968 โดยเทียบเคียงและปะติดปะต่อเนื้อหาให้มีความถูกต้องสมบูรณ์[4]ภาพยนตร์นี้เป็นภาพยนตร์เรื่องที่สามที่สตีฟ แม็กควีน เป็นผู้กำกับ โดยมีจอห์น ริดลีย์ เป็นผู้เขียนบท และชูอิเทล เอจิโอฟอร์แสดงเป็นโซโลมอน นอร์ธัป และมีนักแสดงสมทบคือไมเคิล ฟาสเบนเดอร์, เบเนดิกต์ คัมเบอร์แบทช์, พอล ดาโน, พอล เจียมัตติ, ลูพีตา ญองอ, ซาร่า พอลสัน, แบรด พิตต์ และอัลเฟร วูดดาร์ต ภาพยนตร์ถ่ายทำในนิวออร์ลีน รัฐลุยเซียนา ตั้งแต่ 27 มิถุนายนถึง 13 สิงหาคม พ.ศ. 2555 ด้วยงบ 20 ล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยเลือกถ่ายทำในสถานที่ปลูกฝ้ายในประวัติศาสตร์สี่แห่ง คือเฟลิซิตี แม็กโนเลีย โบเคจ และเดสเตรฮาน ซึ่งในบรรดาทั้งสี่ที่นี้ แม็กโนเลียเป็นที่ที่ใกล้กับสถานที่ปลูกฝ้ายที่โซโลมอนถูกขังมากที่สุดเมื่อภาพยนตร์ออกฉายในปี พ.ศ. 2556 ภาพยนตร์ได้รับเสียงตอบรับแง่บวกอย่างล้นหลาม และได้รับการขนานนามว่าเป็นภาพยนตร์ที่ดีที่สุดแห่งปีในสื่อหลายสำนัก รวมทั้งประสบความสำเร็จในด้านรายได้ที่ทำรายได้กว่า 159 ล้านดอลลาร์สหรัฐจากงบเพียง 20 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในปี พ.ศ. 2557 ภาพยนตร์ได้รับรางวัลออสการ์สามรางวัล ได้แก่ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม (เป็นภาพยนตร์ที่มีผู้กำกับหรือโปรดิวเซอร์ผิวดำเรื่องแรกที่ได้รับรางวัลดังกล่าว[5][6]), สาขานักแสดงสมทบหญิงยอดเยี่ยม (สำหรับลูปิตา ยองโง) และสาขาบทภาพยนตร์ดัดแปลงยอดเยี่ยม (สำหรับจอห์น ริดลีย์) นอกจากนี้ยังได้รับรางวัลลูกโลกทองคำ สาขาภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ประเภทภาพยนตร์ดรามาและรางวัลบาฟต้าสาขาภาพยนตร์ยอดเยี่ยม และนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม (สำหรับชูอิเทล เอจิโอฟอร์)[7]