ภาวะ
ปอดช้ำ (
อังกฤษ: pulmonary contusion) เป็นภาวะซึ่งมี
การฟกช้ำของ
ปอด เกิดจาก
การบาดเจ็บต่อทรวงอกทำให้มีการบาดเจ็บต่อ
หลอดเลือดฝอยจนมีเลือดและสารน้ำคั่งใน
เนื้อเยื่อปอด สารน้ำส่วนเกินเหล่านี้จะรบกวน
กระบวนการแลกเปลี่ยนก๊าซของปอด จนอาจทำให้ระดับ
ออกซิเจนใน
เลือดน้อยกว่าที่ร่างกายต้องการ ภาวะนี้แตกต่างจากภาวะ
ปอดฉีกขาดซึ่งเป็นการบาดเจ็บของปอดอีกแบบหนึ่ง ตรงที่ภาวะปอดช้ำจะไม่มีการฉีกขาดของเนื้อเยื่อปอดภาวะปอดช้ำส่วนใหญ่เกิดจาก
การกระแทกแต่ก็อาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆ เช่น
การบาดเจ็บจากระเบิด หรือ
คลื่นกระแทกที่เกิดจาก
การถูกทิ่มแทง ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 และ 2 ซึ่งมีการใช้ระเบิดในการรบอย่างแพร่หลายนั้นทำให้ภาวะปอดช้ำที่เกิดจากแรงระเบิดเป็นที่รู้จักมากขึ้น ในช่วงทศวรรษ 1960 ภาวะนี้เป็นที่รู้จักในคนทั่วไปมากขึ้นจากการเกิดอุบัติเหตุจราจร การใช้เข็มขัดนิรภัยและถุงลมนิรภัยช่วยลดโอกาสเกิดภาวะปอดช้ำในผู้โดยสารรถยนต์ได้การวินิจฉัยภาวะนี้ทำได้โดยอาศัย
ประวัติการเกิดอุบัติเหตุ
การตรวจร่างกาย และ
การถ่ายภาพรังสีทรวงอก อาการและ
อาการแสดงส่วนใหญ่เป็นผลโดยตรงจากการบาดเจ็บทางกาย เช่นอาการ
เจ็บหน้าอก และอาการ
ไอเป็นเลือด รวมทั้งอาการที่เป็นผลจากการที่ร่างกายได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ เช่น
ภาวะตัวเขียว การฟกช้ำที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่หายได้เองด้วยการรักษาแบบ
ประคับประคองซึ่งส่วนมากอาศัย
การให้ออกซิเจนและ
การเฝ้าสังเกตอาการ อย่างไรก็ดีบางครั้งก็มีความจำเป็นต้องใช้การดูแลเป็นพิเศษแบบ
ผู้ป่วยหนัก เช่น อาจต้องใช้
การช่วยหายใจ บางครั้งอาจต้อง
ให้สารน้ำทดแทน ซึ่งต้องทำโดยความระมัดระวังอย่างมากเนื่องจาก
การมีสารน้ำมากเกินสามารถทำให้ภาวะ
น้ำท่วมปอดนั้นแย่ลงได้ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตความรุนแรงมีตั้งแต่เป็นไม่มากไปจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ การฟกช้ำเล็กๆ อาจมีผลกระทบน้อยมากหรือแทบไม่มี อย่างไรก็ดีภาวะปอดช้ำเป็นภาวะ
การบาดเจ็บต่อทรวงอกที่อาจมีอันตรายถึงชีวิตที่พบบ่อยที่สุด พบเป็น 30-75% ของการบาดเจ็บต่อทรวงอกชนิดรุนแรงทั้งหมด ผู้ป่วยปอดช้ำมี
อัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ประมาณ 14-40% จึงเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยบอกว่าผู้ป่วยจะเสียชีวิตหรือมีภาวะ
ทุพพลภาพจากการบาดเจ็บนั้น ๆ หรือไม่ ผู้ป่วยปอดช้ำส่วนใหญ่มีการบาดเจ็บของระบบอื่นร่วมด้วย แม้ส่วนใหญ่การบาดเจ็บที่พบร่วมเหล่านี้จะเป็นสาเหตุของการเสียชีวิต แต่ก็เชื่อกันว่าภาวะปอดช้ำเป็นสาเหตุโดยตรงของการเสียชีวิตมากถึงประมาณ 1/4 - 1/2 ของทั้งหมด ผู้ป่วยที่เป็นเด็กมีโอกาสบาดเจ็บมากกว่าผู้ใหญ่เนื่องจากความยืดหยุ่นของ
กระดูกทำให้การบาดเจ็บต่อ
ทรวงอกทั้งหมดถูกถ่ายทอดไปยังเนื้อปอดโดยไม่ถูกดูดซับไปที่ผนังทรวงอก ภาวะแทรกซ้อนของภาวะปอดช้ำได้แก่
ปอดบวม และ
กลุ่มอาการหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน ซึ่งอาจส่งผลต่อภาวะทุพพลภาพของระบบหายใจในระยะยาวได้