ดร.พจน์ สะเพียรชัย เกิดเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2475 เป็นบุตรคนที่ 1 ของพี่น้อง 9 คน ของนายชัย กับโขย์ สะเพียรชัย สำเร็จการศึกษาระดับประถมที่ โรงเรียนฝึกหัดครูนครราชสีมา มัธยมที่โรงเรียนฝึกหัดครูบ้านสมเด็จเจ้าพระยา โรงเรียนระดับปริญญาตรีการศึกษาบัณฑิต จากวิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตร[1] ระดับปริญญาโทและปริญญาเอก ด้านจิตวิทยาการศึกษา จากมหาวิทยาลัยอินเดียนา ประเทศสหรัฐอเมริกา และผ่านการศึกษาอบรมจากวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร (วปอ.) รุ่นที่ 22[2]