ศาสนาพุทธ ของ พญานาค

พระไตรปิฎกภาษาบาลีกล่าวถึงนาคราชหลายตน เช่น

  • มณีกัณฐ์ มีแก้วมณีประดับที่คอ อาศัยในแม่น้ำคงคา ศรัทธาฤๅษีตนหนึ่งจึงขึ้นมาขดตัว 7 รอบแล้วแผ่พังพานใหญ่บนศีรษะฤๅษีนั้น[2]
  • มุจลินท์ ได้ขดตัว 7 รอบพระโคตมพุทธเจ้า แล้วแผ่พังพานใหญ่บนพระเศียรเพื่อปกป้องพระองค์จากสภาพอากาศและสัตว์ต่าง ๆ ระหว่างทรงเสวยวิมุตติสุขใต้ต้นจิกหลังตรัสรู้[3] เป็นที่มาของปางนาคปรก
  • สุปัสสะ ผู้กราบทูลพระพุทธเจ้าว่านาคที่ไม่มีศรัทธาเลื่อมใสอาจทำร้ายภิกษุที่ฉันเนื้องู เมื่อพญานาคกลับไปหลังจากฟังธรรมจากพระพุทธเจ้าแล้ว ก็ทรงบัญญัติสิกขาบทว่าภิกษุฉันเนื้องูต้องอาบัติทุกกฎ[4]

ในอรรถกถา กล่าวถึงพญานาคอื่น ๆ เช่น

  • กาฬะ เมื่อพระโคดมลอยถาดทองที่แม่น้ำเนรัญชรา ถาดนั้นลอยทวนน้ำแล้วจมลงไปในนาคพิภพ แล้วซ้อนใต้ถาดของพระพุทธเจ้าสามพระองค์ พญากาฬนาคราชได้ยินเสียงนั้นแล้วจึงกล่าวว่า เมื่อวาน พระพุทธเจ้าบังเกิดขึ้นองค์หนึ่ง วันนี้บังเกิดขึ้นอีกหนึ่งองค์ แล้วลุกขึ้นกล่าวสรรเสริญด้วยบทหลายร้อยบท[5]