พระพุทธไสยาสน์ชเวตาลยอง หรือ พระนอนชเวตาลยอง (พม่า: ရွှေသာလျှောင်းဘုရား [ʃwèθàljáʊɴ pʰəjá]; ชื่อเต็ม ရွှေသာလျောင်းရုပ်ပွားတော်ကြီး) เป็นพระพุทธรูปปางไสยาสน์ขนาดใหญ่ทางทิศตะวันตกของเมืองหงสาวดี องค์พระมีความยาว 55 เมตร (180 ฟุต) สูง 16 เมตร (52 ฟุต) เป็นพุทธศิลป์แบบมอญ เชื่อว่าได้รับการสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 1537 ช่วงสมัยมอญเรืองอำนาจ ในรัชสมัยของกษัตริย์เมกะติปะ ร่วมสมัยเดียวกับปราสาทบันทายศรีของกัมพูชา และหายไปในปี พ.ศ. 2300 เมื่อหงสาวดีถูกตีแตกโดยพระเจ้าอลองพญาในช่วงการปกครองอาณานิคมของอังกฤษในปี พ.ศ. 2423 ระหว่างการสร้างทางรถไฟ พระพุทธรูปได้ถูกค้นพบภายใต้การปกคลุมของป่ารกชัฏ การบูรณะเริ่มขึ้นในปี พ.ศ. 2424 ทางการพม่าได้สร้างโรงเรือนคลุมไว้ แต่สภาพโรงเรือนค่อนข้างจะคับแคบ แลดูไม่สวยงาม เพราะคลุมเหนือองค์พระไว้เพียงนิดเดียว ทั้งนี้เป็นเพราะการสร้างโรงเรือนคลุมไว้ทีหลัง เช่นเดียวกับพระพุทธไสยาสน์แห่งวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหารในไทย และมีการสร้างหมอนโมเสกของพระพุทธรูปในปี พ.ศ. 2473[1][2][3]จุดเด่นของพระนอนองค์นี้คือ บริเวณพระบาทไม่วางเสมอกันเหมือนอย่างพระพุทธรูปปางไสยาสน์ของไทย อันมีความหมายว่า ในขณะนั้นพระพุทธเจ้ายังมีพระชนม์ชีพอยู่ ซึ่งเป็นอากัปกิริยาก่อนที่พระองค์จะเสด็จสู่ปรินิพพานในวันถัดมา ปัจจุบัน พระพุทธไสยาสน์ชเวตาลยองเป็นพระพุทธรูปองค์สำคัญของเมืองหงสาวดี เป็นเสมือนสัญลักษณ์ประจำเมืองอย่างหนึ่ง เช่นเดียวกับเจดีย์ชเวมอดอ