พระนาคเสนเถระ เป็นนักปราชญ์ ภิกษุนิกายสรวาสติวาท เกิดบริเวณกัศมีร์ในปัจจุบัน[1][2] มีชีวิตอยู่ราว 150 ก่อนคริสต์ศักราช บทบันทึกการสนทนาระหว่างท่านกับพระเจ้ามิลินท์กษัตริย์เชื้อสายอินโด-กรีกที่ปกครองทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย ที่เรียกว่า มิลินทปัญหา เป็นผลงานสำคัญทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทยมีตำนานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เชื่อว่า พระนาคเสนสร้างพระแก้วมรกตขึ้นเมื่อ พ.ศ. 500 โดยพระอินทร์นำแก้วอมรโกฏิมาถวาย[3]