พระสุมนะพุทธเจ้า ประสูติเป็นพระสุมนะราชกุมาร ในราชวงศ์กษัตริย์แห่งเมขละนคร พระราชบิดาทรงพระนามว่าพระเจ้าสุทัตตะ และพระราชมารดาทรงพระนามว่าพระนางสิริมา สุมนะราชกุมารทรงเกษมสำราญอยู่ 9,000 ปี ในปราสาท 3 หลัง ชื่อ สิริวัฒนะ โสมวัฒนะ และอิทธิวัฒนะ มีพระมเหสีพระนามว่า พระนางวฏังสิกาเทวี และทรงมีสนมนารีแวดล้อมอีก 360,000 นาง วันหนึ่ง พระสุมนะทอดพระเนตรเห็นเทวทูตทั้งสี่ พระองค์จึงมีพระทัยน้อมไปทางบรรพชา เมื่อพระนางวฏังสิกาเทวีประสูติพระโอรส พระนามว่า อนูปมะกุมาร จึงได้เสด็จออกบรรพชาด้วยคชยาน โดยมีผู้ออกบรรพชาตาม จำนวน 30 โกฏิ

สุมนะราชกุมารทรงบำเพ็ญความเพียรอยู่ ณ อโนมนิคม เป็นเวลา 10 เดือน จนถึงวันเพ็ญเดือนวิสาขะ ทรงรับข้าวมธุปายาสจากนางอนุปมา ธิดาของอโนมเศรษฐี และรับหญ้า 8 กำจากอนุปมาชีวก ปูลาดใต้ต้นนาคะ (ต้นกากะทิง) เป็นโพธิบัลลังก์ กำจัดเหล่ามารให้พ้นไป และได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในคืนนั้น พระสุมนะพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา แก่พระภิกษุผู้บรรพชาตามจำนวน 30 โกฏิ พร้อมสรณกุมารพระอนุชาต่างมารดา และภาวิตัตตมาณพบุตรปุโรหิต ที่ราชอุทยาน ในเมขละนคร ทำให้พระภิกษุ 30 โกฏินั้น พร้อมพระอนุชาและบุตรปุโรหิต สำเร็จเป็นพระอริยบุคล

ธรรมาภิสมัยในพุทธกาลของพระสุมนะพุทธเจ้าบังเกิดขึ้น 3 วาระ คือ

วาระที่ 1 แสดงปฐมเทศนา ธรรมาภิสมัยบังเกิดแก่มนุษย์และเทวดา 100,000 โกฏิ

วาระที่ 2 แสดงธรรมย่ำยีพวกเดียรถีย์ ณ สุนันทวดีนคร ธรรมาภิสมัยบังเกิดแก่มนุษย์และเทวดา 1,000 โกฏิ

วาระที่ 3 แสดงนิโรธปัญหาแก่พระเจ้าอรินทมะ ธรรมาภิสมัยบังเกิดแก่มนุษย์และเทวดา 90,000 โกฏิ

พระสุมนะพุทธเจ้า ทรงประชุมสาวกสันนิบาต 3 ครั้ง

ครั้งที่ 1 ทรงแสดงปาฏิโมกข์แก่พระสงฆ์สาวก 1,000 โกฏิ

ครั้งที่ 2 ทรงแสดงปาฏิโมกข์แก่พระสงฆ์สาวก 90,000 โกฏิ

ครั้งที่ 3 ทรงแสดงปาฏิโมกข์แก่พระสงฆ์สาวก 80,000 โกฏิ

พระสุมนะพุทธเจ้ามีพระสาวกองค์สำคัญ คือ

พระอัครสาวก คือ พระสรณะเถระ และพระภาวิตัตตะเถระ

พระอัครสาวิกา คือ พระโสณาเถรี และพระอุปโสณาเถรี

พระอุปัฏฐาก คือ พระอุเทนะเถระ

พระสุมนะพุทธเจ้ามีพระวรกายสูง 90 ศอก พระพุทธรัศมีแผ่ซ่านออกจากพระวรกายส่องแสงสว่างไสวไปทั่วหมื่นโลกธาตุ เมื่อพระชนมายุได้ 90,000 ปี จึงปรินิพพานที่พระวิหารอังคาราม พระศาสนาดำรงอยู่ 90,000 ปีแล้วอันตรธานไป