พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยาเป็นพระธิดาพระองค์ใหญ่ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูมินทรภักดี ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาจีน เมื่อวันอาทิตย์ ที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2389[1][2] เมื่อทรงพระเยาว์ประทับอยู่ที่วังของพระบิดา โดยมีสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร พระปิตุจฉา (เป็นพระเชษฐภคินีต่างมารดาของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูมินทรภักดี) ทรงเป็นผู้อภิบาล หม่อมเจ้าบัวมีเจ้าน้องร่วมพระมารดาเดียวกันอีก 2 องค์ คือ หม่อมเจ้าปิ๋ว และหม่อมเจ้าสาย ลดาวัลย์

ในปี พ.ศ. 2416 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานพระนามใหม่ให้หม่อมเจ้าบัว ว่า "หม่อมเจ้าอุบลรัตนนารีนาค" พร้อมกับพระราชทานพระนามใหม่ให้หม่อมเจ้าปิ๋วว่า "หม่อมเจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์"[2]

หม่อมเจ้าอุบลรัตนนารีนาคและขนิษฐาทั้งสองได้เข้ารับราชการฝ่ายในเป็นพระภรรยาเจ้าชั้น "หลานหลวง" ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดย

• หม่อมเจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์ มีพระอิสริยยศเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์ สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. 2430
• หม่อมเจ้าสาย มีพระอิสริยยศเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมขุนสุทธาสินีนาฏ

ภายหลังการประสูติพระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าเยาวมาลย์นฤมล พระองค์ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเครื่องยศตั้งอยู่ในตำแหน่งพระอรรคชายาเธอ ต่อมา ในปี พ.ศ. 2431 พระองค์จึงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้า พร้อมกันนี้โปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมฝ่ายใน มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา[3]

พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา ทรงเป็นองค์อุปนายิกาสภาอุณาโลมแดง (สภากาชาดไทย) สมัยหนึ่ง[4] พระองค์ประชวรด้วยพระโรคจุกแน่นและกระตุกลง สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2444 สิริพระชันษา 55 ปี[5]