พันธุ์พื้นเมือง (อังกฤษ: landrace) หมายถึง สัตว์ หรือพืช ที่ปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมโดยธรรมชาติ และสภาพแวดล้อมโดยทั่วไปที่สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นอาศัยอยู่ (หรือแหล่งกำเนิด) สิ่งมีชีวิตเหล่านี้มีพัฒนาการโดยธรรมชาติ และมีส่วนเกี่ยวข้องกับการปรับปรุงพันธุ์แบบดั่งเดิมโดยมนุษย์น้อยมาก พันธุ์พื้นเมืองมีความหมายค่อนข้างแตกต่างจากความหมายของ breed และมีความหมายครอบคลุมถึงความหลากหลายของ phenotype และ genotype ซึ่งเป็นพื้นฐานของ formalised breed ที่มีความเป็นพันธุ์แท้สูง (highly-bred formalized breeds) ในบางครั้ง formalised breed ยังมีชื่อ “พันธุ์พื้นเมือง” อยู่แม้ว่าจะไม่เป็นพันธุ์พื้นเมืองที่แท้จริงก็ตาม