วัตถุที่เก่าแก่ที่สุดที่พบในระบบสุริยะมีอายุตั้งแต่ 4.5672±0.0006 พันล้านปี[2] ดังนั้นโลกจึงถือกำเนิดขึ้นจากการรวมมวลช่วงระหว่าง 4.54±0.04 พันล้านปี[3] จากการกำเนิดและวิวัฒนาการของระบบสุริยะ โลกยุคแรกก่อตัวขึ้นควบคู่ไปกับการกำเนิดดวงอาทิตย์ ในทฤษฎี เนบิวลาดวงอาทิตย์ได้แยกออกจากเมฆโมเลกุลด้วยการยุบตัวของแรงโน้มถ่วง ซึ่งเริ่มหมุนและแผ่ราบเปลี่ยนเป็นแผ่นจานดาวฤกษ์ ซึ่งดาวเคราะห์ต่าง ๆ ได้ก่อตัวขึ้นควบคู่ไปกับดาวฤกษ์ โดยเนบิลาประกอบไปด้วยแก๊ส น้ำแข็งยักษ์ และฝุ่นคอสมิก (ตัวอย่างเช่นนิวไคลด์ดึกดำบรรพ์) ในสมมติฐานเนบิวลา การเกิดดาวเคราะห์ได้เริ่มขึ้นหลังจากอนุภาคดาวเคราห์เพิ่มขึ้นจากการยึดเหนียวและแรงโน้มถ่วง การหลอมรวมของโลกยุคแรกยังคงดำเนินการไปอีก 10-20 ล้านปี[4]

ชั้นบรรยากาศและมหาสมุทรของโลกได้เกิดขึ้นจากการระเบิดของภูเขาไฟและปล่อยแก๊สและไอน้ำ รวมถึงยังได้รับจากน้ำและน้ำแข็งจากดาวเคราะห์น้อย ดาวเคราะห์แรกเริ่ม และดาวหาง[5] แก๊สเรือนกระจกในชั้นบรรยากาศช่วยปกป้องมหาสมุทรจากการแข็งตัวขณะที่ดวงอาทิตย์เกิดใหม่ยังมีความสว่างดวงอาทิตย์เพียงร้อยละ 70[6] ช่วง 3.5 พันล้านปี สนามแม่เหล็กของโลกได้เกิดขึ้นซึ่งช่วยป้องกันลมสุริยะไม่ให้พัดผ่านชั้นบรรยากาศของโลก[7] ชั้นบรรยากาศและมหาสมุทรของโลกยังคงมีอิทธิพลต่อรูปร่างบนผิวโลกอย่างต่อเนื่องจากการกัดเซาะและการพัดผ่านวัตถุบนพื้นผิว[8]

เปลือกโลกซึ่งมีลักษณะแข็งในปัจจุบันถูกสร้างขึ้นเมื่อพื้นผิวหลอมเหลวชั้นนอกของดาวเคราะห์โลกเย็นตัวกลายเป็นของแข็งขณะที่ไอน้ำเริ่มสะสมในชั้นบรรยากาศ เมื่อพื้นดินเริ่มมีความสามารถในการเอื้ออำนวยต่อสิ่งมีชีวิต ความหลากหลายทางชีวภาพค่อย ๆ พัฒนาขึ้นเป็นเวลากว่าหนึ่งร้อยล้านปี การเพิ่มขึ้นยังคงดำเนินอยู่ยกเว้นเมื่อเกิดการสูญพันธุ์เป็นจำนวนมาก[9]