ความสัมพันธ์

มิตร สมรสกับภรรยาชื่อ จารุวรรณ สรีรวงศ์ อย่างเงียบๆ เมื่อ พ.ศ. 2502 มีบุตรชายชื่อ ยุทธนา พุ่มเหม เมื่อ พ.ศ. 2504 แต่ชีวิตสมรสไม่ราบรื่น เนื่องจากมิตรไม่มีเวลาให้ ต้องทำงานตอนกลางวัน ถ่ายหนังตอนกลางคืนและวันหยุด และต้องปกปิดต่อสาธารณชนถึงสถานภาพการแต่งงาน เพื่อรักษาความนิยมจากแฟนภาพยนตร์ รวมทั้งภรรยาไม่ค่อยเข้าใจถึงสภาพการทำงาน และความตั้งใจจริงของมิตร ทั้งคู่จึงหย่าขาดกันในเวลาต่อมา ( พ.ศ. 2506 ) ส่วนบุตรชายมิตรยังรับผิดชอบส่งเสียเงินทองให้สม่ำเสมอ รวมถึงเรื่องการศึกษาด้วย เมื่อมิตร เสียชีวิตบุตรชายเรียนอยู่ชั้น ป.4 โรงเรียนเซนต์จอห์น โดยมีชื่อของ มิตร ชัยบัญชาเป็นบิดา

หลังจากนั้นเขาได้รักและใช้ชีวิตคู่อย่างไม่เปิดเผยกับ กิ่งดาว ดารณี ภรรยาคนที่ 2[21] โดยผู้ใหญ่ของทั้งสองฝ่ายรับทราบ อยู่ 5 ปี จากบ้านของแม่ที่นางเลิ้ง ไปเช่าบ้านอยู่ที่ซอยกลาง สุขุมวิท จนกระทั่งมิตร ซื้อที่ดินปลูกบ้านในซอยจันทโรจน์วงศ์ เมื่อ พ.ศ. 2507-2508 และเข้าอยู่ร่วมกันเป็นคู่ชีวิตที่บ้านทั้ง 2 หลังในพื้นที่ 200 กว่าตารางวา ทั้งที่รักกันมากแต่ชีวิตรักก็ลุ่มๆ ดอนๆ ด้วยการที่ทั้งคู่มีความสามารถ และ มีความมั่นใจในตัวเองสูง อารมณ์ที่เกิดจากมิตรมีภาระที่รับผิดชอบมาก และต้องการทำงานให้สำเร็จ มีเวลาพักผ่อนน้อย การหึงหวงของทั้งคู่ และทิฐิต้องการเอาชนะของฝ่ายหญิง กระทั่งเลิกลากันไปด้วยความเสียใจของทั้ง 2 ฝ่าย โดยเฉพาะมิตร หลังมิตรลงสมัครเลือกตั้งต้น พ.ศ. 2512 กิ่งดาวไปใช้ชีวิตเรียนหนังสืออยู่ที่ประเทศอังกฤษ

ก่อนเสียชีวิตเพียงไม่นาน เขาได้พบรักใหม่กับ ศศิธร เพชรรุ่ง ภรรยาคนที่ 3[22] ซึ่งมิตรได้ไปขอกับพ่อแม่ของศศิธรและปลูกบ้านให้ที่ อำเภอบ้านนา จังหวัดนครนายก ให้เงินเดือนใช้เดือนละ 1,000 บาทซึ่งต่างจากตอนที่อยู่กับกิ่งดาว ดารณี คู่ชีวิตคนที่ 2 ที่ให้เดือนละ 10,000 บาท[17] เป็นค่าใช้จ่ายภายในบ้านและใช้ส่วนตัว

บุคลิกและนิสัย

มิตร ชัยบัญชา มีความเป็นผู้นำ เป็นคนตรงไปตรงมา จริงใจ จริงจัง ตั้งใจ ทุ่มเทเต็มที่ ละเอียด มีระเบียบวินัย ตรงต่อเวลา สุภาพ อ่อนน้อม มีอัธยาศัยไมตรี อารมณ์ดี ชอบหยอกล้อ ไม่ชอบการผิดนัด ผิดคำพูด หรือไม่ตั้งใจทำงาน หากทำให้เขาโกรธก็จะโมโหร้าย มิตรเป็นคนทำอะไรรวดเร็ว ผู้ร่วมงานกับเขาต้องปรับตัวให้ทัน และต้องเตรียมพร้อมอยู่เสมอ มิตรไม่จู้จี้ จุกจิก ขี้บ่น แต่จะสั่งสอน ทำให้ดูเป็นตัวอย่าง บุคลิกภายนอกเข้มแข็ง แต่เป็นคนใจอ่อน มีเมตตา ช่างสงสาร และ เห็นใจผู้อื่น ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่มีผลต่อชื่อเสียงของมิตร ชัยบัญชา เจ้าของหนังรายใดทุนน้อย มิตรจะให้คิวเต็มที่เพื่อจะได้ปิดกล้องและเข้าฉายได้เร็ว ไม่ต้องจ่ายดอกเบี้ยเงินกู้

ความเห็นอกเห็นใจต่อผู้อื่น และความมีน้ำใจเป็นนิสัยของมิตร ซึ่งทำให้มิตรมักมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาในกองถ่ายและแก้ปัญหาเมื่อผู้สร้างมาปรึกษา เช่น การประชุมนักแสดงประกอบขออย่าให้ผิดนัดกองถ่ายเพื่อผู้สร้างจะได้ปิดกล้องตามกำหนด ไม่ต้องเสียเงินมาก การเจรจากับผู้สร้างเมื่อนักแสดงอื่นๆ ไม่ได้ค่าแสดง การให้ยืมเงินในการดำเนินการ การให้คำปรึกษากับนักแสดงร่วมที่มีปัญหา

และด้วยมิตรไม่ต้องการให้เสียงาน ไม่ต้องการให้ผู้สร้างหรือผู้แสดงเดือดร้อน ต้องการให้งานที่เขาตั้งใจและมีส่วนในการแสดงสำเร็จลงด้วยดี เขาจะรักษาคำพูด และตรงต่อเวลา ไม่ต้องให้รอเขาจะมาก่อน ไม่ทิ้งงานไปงานอื่นแม้จะสำคัญต่อตัวเขา เช่น มิตรถ่ายหนังอยู่แต่พระองค์เจ้าอนุสรฯ ต้องการให้เขาไปงานเลี้ยงงานหนึ่งเพื่อพบบุคคลในวงการภาพยนตร์ต่างชาติแต่มิตรก็ไม่ยอมไปเพราะจะทำให้คนอื่นเดือดร้อน จนท่านต้องโทรมาขอให้เจ้าของหนังพาไปซึ่งต้องทำให้หยุดการถ่ายทำไปหลายชั่วโมง

นอกจากเรื่องในกองถ่ายแล้วครั้งหนึ่งขณะนั่งรถอยู่ เขาได้พบเพื่อนเก่าที่ป้ายรถเมล์ ทำงานเป็นช่างตัดผม เขาได้ควักเงิน 6,000 บาท เพื่อให้นำไปซื้อรถมอเตอร์ไซค์ขี่ไปทำงาน และอีกเหตุการณ์หนึ่ง มิตรเคยถูกผู้ชายแต่งกายเป็นทหารอากาศขอยืมเงินไป 40,000 บาท แต่ไม่ได้คืน เพราะความโอบอ้อมอารี และ การไม่คิดระแวงใครของเขา เขาเคยถูกเพื่อนที่สนิทไว้วางใจหลอกโกงเงินจำนวน 400,000 บาท ผลสุดท้ายก็ไม่เอาเรื่องเพราะเห็นใจที่ครอบครัวเขาจะเดือดร้อน ชีวิตประจำวันของมิตร ชัยบัญชา จึงพกเงินติดตัวไม่ได้ จะได้ไปเพียงวันละ 20 บาท เพราะจะถูกเพื่อนขอยืมหมด[12]

มิตร ชัยบัญชา ฉายา "พระเอกนักบุญ" ผู้ริเริ่ม "กฐินดารา" เขาได้บริจาคเงินเพื่อสาธารณกุศลไว้มาก เช่น บริจาคเงิน 10,000 บาท ร่วมกับยิ่งยง สะเด็ดยาด คอลัมนิสต์ข่าวบันเทิงชื่อดังของ หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ เข้ามูลนิธิสงเคราะห์ผู้พิการในพระบรมราชินูปถัมภ์ บริจาคเงินส่วนตัวสร้างโบสถ์วัดสุนทรธรรมทาน (วัดแคนางเลิ้ง) 500,000 บาท และ 46,500 บาท เป็นเจ้าภาพทอดกฐินวัดแคนางเลิ้งช่วง พ.ศ. 2510-2513 ได้เงินรวม 402,086 บาท และบริจาคเงินเป็นกองทุนสร้างอนุสาวรีย์เจ้ากาวิละ จังหวัดเชียงใหม่ เป็นเงิน 12,900 บาท[17] (จำนวนเงินขณะนั้น)

ชีวิตของเขาเคยลำบากยากแค้นมาก่อน รวมทั้งการเป็นทหาร สอนให้เขาเป็นคนขยัน อดทนกินง่ายอยู่ง่าย อาหารสำหรับมิตรไม่ต้องดูแลเป็นพิเศษ เวลากินข้าวก็ใช้ช้อนสังกะสีเหมือนอยู่ในวัดได้ บางครั้งเวลาไปถ่ายหนังไม่มียาสระผมเขาก็ใช้ผงซักฟอกสระผมแทน มิตรถือคติการใช้ชีวิตอย่างหนึ่งคือ "รถยนต์เป็นพาหนะ ไม่ใช่เฟอร์นิเจอร์" ทั้งๆ ที่เขามีเงินเข้าบัญชีธนาคารถึงสัปดาห์ละหนึ่งแสนบาท รถยนต์ที่เขาใช้คือ Jeep Villy รุ่นพวงมาลัยซ้าย ถึงแม้ว่าเก่าแก่ในสายตาผู้อื่นแต่เขาก็ใช้อย่างนั้น[23] ต่อมาเขาใช้รถโตโยต้าด้วย สำหรับมีคนขับเพื่อเขาจะได้พักผ่อน แต่ไม่ใช้รถเบนซ์เด็ดขาดแม้ว่าจะสามารถซื้อได้สบายๆ เนื่องจากเขาคิดว่าถึงเบนซ์จะเป็นรถดีแต่ก็แพงเกินฐานะนักแสดง (แม้ว่าจะเป็นนักแสดงที่ร่ำรวยอย่างเขาก็ตาม)

มิตร ชัยบัญชาเป็นคนกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ แม้แม่จะไม่ได้เลี้ยงตั้งแต่เด็กหรือช่วยเหลือครอบครัว เมื่อมาเป็นพระเอกเรื่องแรก ก็ให้ไปใช้บ้านเป็นฉากถ่าย และให้ที่บ้านจัดอาหารให้กองถ่าย เพื่อเป็นรายได้เสริมให้แม่ รวมถึงการปรับปรุงบ้านใหม่ รับผิดชอบค่าใช้จ่ายภายในบ้าน และให้ความช่วยเหลือครอบครัวและญาติในเรื่องต่างๆ ในเวลาต่อมา ส่วนพ่อบังเกิดเกล้าที่ไม่เคยเลี้ยงดู เมื่อพ่อของเขานัดมาขอพบตัวเมื่อครั้งที่มิตร กับ อมรา ไปปรากฏตัวที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี เมื่อ พ.ศ. 2504 มิตรดีใจที่ได้พบพ่อ ไม่คิดโกรธเคืองอะไรและยังรับพ่อมาอยู่ด้วยที่กรุงเทพทั้งปลูกบ้านและซื้อที่ดิน 5 ไร่ ให้ที่บ้านไสค้าน จังหวัดเพชรบุรี

ความสำนึกบุญคุณต่อผู้มีพระคุณ เป็นสิ่งที่มิตรคิดอยู่เสมอ ทั้งต่อผู้ใหญ่ในวงการภาพยนตร์ และโดยเฉพาะประชาชน เขารู้สึกเป็นหนี้บุญคุณประชาชนทั้งประเทศโดย วันปีใหม่ มิตร ชัยบัญชาได้ทำ ส.ค.ส. ขึ้นจำนวนมากเพื่อส่งความสุขให้กับแฟนภาพยนตร์ของเขาที่ให้ความเมตตา โดยในปีหนึ่ง มีข้อความว่า "มิตร ชัยบัญชา ถือกำเนิดได้ เพราะประชาชนกำหนด จึงน้อมรำลึกถึงพระคุณของท่าน"[17]