เหตุผลการย่อมุม ของ ย่อมุม

ผังพื้นที่มีรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส หรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า จะย่อมุมเพื่อลดความกระด้างและแหลมคมที่มีอันตรายเมื่อเดินผ่าน สามารถย่อมุมโดยย่อมุมไม้แปด หรือย่อมุมไม้สิบสอง อีกเหตุผลคือ เพื่อความสวยงาม[2] ส่วนการย่อยมุมฐานชุกชีที่รองรับรัตนบัลลังก์ มีการยื่นออกมาเพื่อตั้งของเครื่องบูชา เรียกว่า ย่อเก็จ

การย่อมุมเสา จะทำในเสาลอย เสาหลอก หรือเสาเก็จ เพื่อลดความแหลมของมุม สําหรับเสาอิงมักไม่มีการย่อมุม อีกเหตุผลในการย่อมุมในเสา เป็นการย่อมุมไม้แปด หรือย่อมุมไม้สิบสอง เพราะเสานั้นมีบัวหัวเสา อยู่ในทรงกลม การย่อมุมเพื่อให้รูปตัดของเสาใกล้กับเสากลม เพื่อให้ใกล้เคียงกับบัวหัวเสากลม หากบัวหัวเสาสี่เหลี่ยมด้วย จะมีทั้งไม่ย่อมุมและย่อมุมไม้แปด เมื่อย่อมุมที่เสาแล้ว ก็ต้องย่อมุมที่บัวหัวเสาด้วย

การย่อมุมในตัวอาคาร เช่น หากเจดีย์เหลี่ยม ย่อมุมเพื่อให้กลมกลืนกับส่วนยอดซึ่งเป็นทรงกรวยกลม การย่อมุมอีกประเภทคือ ในอาคารประเภทไม้ เสาตรงมุมทั้งสี่จะตั้งเยื้องกันจำนวน 3 ต้น ทําให้เกิดมุมทํานองเดียวกับการย่อมุม การย่อมุมเพื่อให้สอดคล้องกับการย่อมุมของเครื่องยอดที่เป็นหลังคา[1]

นอกจากนี้ยังมีการย่อมุมในเครื่องยอด เช่น มณฑป บุษบก พระเมรุมาศ